نعم المتیّقن هو ثبوت حق الاحتصاص للمتصرف مادام شیء من الآثار موجوداً
+0 به یه ن
بلی یقینلی زاد، قورولان آثارین وارلیغی گونه قدر، ایختیصاص حقّی‌نین ثابیت اولماسیدیر.
ایختیصاص حقّین ثابیت اولماسی اوچون، یاراشار كی صؤحبت، اونونلا تصروف جاییز اولان وجهده، صرف اولسون.
پس بیز دئییریك؛ حضور زمانی و ایجازه‌نین ایمكانلی زمانی، بیری‌نین، تصرّوف ائتمگی ایمامین ایجازه‌سینه موقوف اولماسینا، ایشكال ائله‌مه‌سی گؤزل اولماز. چونكی او موسلمانلارین ولیسیدیر و خراج یئری‌نین عئینی و منفعتی‌نین اینتیقالی اونون عؤهده‌سینه‌دیر. آما ظاهیر بودور كی شئیخین تصرّوفدن منع ائدن بو موطلق كلامی، حضور زمانی ایمامین ایجازه وئرمه‌مه‌سینه حمل اولار. آما غیبت زمانی بئش احتیمال وار:
- جاییر سولطان باغیشلایان یئردن سووایلاری جاییز اولماسین.
- موطلق اولاراق جاییز اولسون.
- شرع حاكیمی وئره (باغیشلایا).
- خراجا موستحق اولانا جاییز اولسون آما باشقالارینا یوخ (خراجا موستحق اولانلار بیت المالدان پایلاری اولانلاردیلار.)
- دؤنوب اؤلو یئر اولورسا جاییز اولار آما آباد قالیرسا یوخ.
آما غیبت زمانی:
1. تصرّوف جاییز دئییل. مگر جاییر سولطان او یئری باغیشلایا. او دا، خراج و موقاسیمه‌سی حلال اولان سولطاندان.
2. تصرّوف موطلق اولاراق جاییز اولسون، موطلق یئرلری شیعه‌لره حلال ائدن ریوایتلرین عمومینا اساساً. نه فقط ایمامین مالی اولان اؤلو یئرلر. و چه بسا بو مطلبی تأیید ائده خراجین قبول اولماسی‌نین جاییزلیغی، او خراج كی یئر ایجاره‌سی كیمیدیر. پس نئجه كی خراجدا تصرّوف جاییزدیر عینده‌ده تصرّوف جاییزدیر و هئچ كسین ایجازه‌سی لازیم دئییل.
3. یا دا ایمامین ناییبی اولان، شرع حاكیمی، ایجازه وئرمه‌دن تصروف جاییز اولمایا.
4. یئرین خراجینا موستحق اولانلار و اولمایانلار آراسیندا تفصیل اولا. یئرین اوجرتینه موستحق اولانا تصرّوف جاییزدیر و باشقاسینا یوخ. اوجرته موستحق اولماق، خراجین حلاللیغینا دلالت ائدن بعضی خبرلرده، ایمامین موخاطب آلدیغی شخصلره بویوردوغوندان ظاهیر اولور. ایمام اوردا بویوروب: سنین بیت‌المالدا نصیبین و سهمین وار.
خراجا موستحق اولمایان شخصلر اونلاردیلار كی یئری تصرّوف ائله‌سه‌لر یئرین حقّی اونلارا واجیبدیر.
ائله بو حكایت اولونانا اساساً، بیردن چوخ عالیملر جاییر سولطاندان خراجی ایمتیناع ائتمگی و اوغرولاماغی جاییز بیلمیرلر و اونا فتوا وئریبلر. بعضیلری خراجی ایمامین ناییبینه وئریلمه شرطیله بو عملی (خراجی سولطانا وئرمكدن ایمتیناع ائتمگی) ایستیثنا ائدیبلر.
5. و یا فتح زمانی آباد و سونرا اؤلو اولان یئرله، فتح زمانی آباد و ایندی یئنه همن آبادلیقدا قالان یئر آراسیندا تفصیله قاییل اولاق.
احیاء دلیللرین عمومینا و سلیمان ابن خالد و اونا تای ریوایتلرین خصوصونا اساساً بیرینجی‌نین (آباد ایمیش سونرادان خراب اولوب) احیاء ائتمه‌سی جاییزدیر.
بو بئش وجهین اوچونجوسو قایدالارلا داها اویغوندور. سونرا دؤردونجوسو و سونرا بئشینجیسی.
بؤلوم :
یازار : صمد كامران قراملكي