و مما ذكرنا یعلم حال ما ینفصل من المفتوح عنوة
+0 به یه ن
و دئدیكلریمیزدن، مفتوحة عنوة‌دن آییریلا بیلن زادلارین حالی بللی اولدو. مثلاً آغاجلارین یارپاغی و میوه‌لری، بینالارین تخته‌لری، ائولره قویولموش چاتیلار و یئر اوزوندن اله گلن زیغ، گچ، داش و بونا تایلار. قایدانین ایقتیضاسی بودور كی فتحدن سونرا داشینان زادلاردان هر نه حادیث اولسا و یارانسا موسلمانلارین هامیسی‌نینكی دیر.
بونا گؤره اونلاردان حكایت اولانلارا اساساً، علامه، شهید و ایكینجی موحقیق و آیری جماعت تصریح ائدیبلر مفتوحة عنوة یئرلرین بیناسینی، ماتریاللاری همن یئرین تورپاغیندان اولماماق شرطیله رهنه وئرمك اولار.
بلی فتح حالیندا اوندا مووجود اولانلار، داشینان مال اولدوقلاری اوچون، موقاتیللریندیر (عسكرلرین).
و بئله‌لیكله قایدا ایقتیضا ائدیر اونو ایكی واختدان باشقا، آیری نوع اخذ ائتمك اولماسین: یا جاییر سولطان باغیشلایا و یا شرع حاكیمی باغیشلایا.
بیر ایمكان‌دا وار كی دئییله: جاییر سولطانا دخلی یوخدور. چونكی جاییر سولطاندان آلماغینا ایجازه وئریلن میقدار، یئرین منفعتیدیر، اجزاسی یوخ. آما بو اجزاء سولطاندان یالنیز ایستیفاده اوچون آلینسا و اؤزونه مولك ائتمك اوچون یوخ، آلماسی جاییز اولار.
احتیمالی وار بو اجزا آشاغیداكی ریوایتین عمومونا اساساً موباحلار حؤكمونده اولا:
هر كیم بیر موسلمانین سیبقت ائله‌مه‌دیگی بیر شئیده سیبقت ائده، او اونا داها حاقلیدیر.
و سلفدن خلفه ایستیمرار تاپان كرپیج، كوزه و قاب كیمی عراق تورپاغیندان و ایمام حسینین(ع) توربتیندن قاییریلان زادلارین موعامیله سیره‌سی، بو مطلبی تأیید ائدیر بلكه اونا دلالت ائدیر. بو احتیمال، بو اجزانین یئردن آیریلمالاری ایله گوجلنیر.
یئرین نوعلری قورتولدو.
بیل گینن ایكی عَوَضین شرطلریندن، ایكی فاضیل (علامه حلی و صاحیب شرایع، محقق) و اونلاردان سونراكی بیر جمع، مولكیّتندن سونرا «طیلق اولماق» (بوش و آزاد اولماق) شرطینی ذیكر ائدیبلر.
سونرا بو طیلق اولماغا فرع ائدیبلر:
- ایستیثنا شراییطدن باشقا، وقفین ساتیلماسی‌نین جاییز اولماماسی.
- رهن وئرن اوّلدن ایذن وئرمه‌سه و یا ساتیلاندان سونرا اعتیراض ائدرسه و ایجازه وئرمزسه، رهنین ساتیلماسی‌نین جاییز اولماماسی.
- ایستیثنا اولان یئرلردن باشقا، ام ولدین (آغاسیندان اوشاق دوغان كنیز) ساتیلماسی‌نین جاییز اولماماسی.
و طیلقدن منظور مالیكین مولكه، تماماً و مانعسیز موسلّط اولماسیدیر. یعنی مالیك، مولكو ایله ایسته‌دیگینی ائده و الی اوندا آچیق اولا.
بؤلوم :
یازار : صمد كامران قراملكي