اقول یمكن ان یقال بعد التمسك فی الجواز بعموم الوقوف علی حسب ما یوقفها اهلها
+0 به یه ن
من دئییرم: جاییز بیلمكده، وقف اولونانا دایانماغین لازیم اولدوغونو و بیر ده مؤمینلرین شرط ائله‌دیكلرینه عمل ائله‌مه‌لی اولدوقلارینا، ایستیناد ائدیبلر. بونلارا ایستیناد ائده‌رك ایمكانی وار دئمك اولسون: ساتیلماغین جاییزلیگی، وقفین طلبی ایله مونافاتلی دئییل. بلكه ساتیلماغی جاییز بیلمك، وقفین ایطلاقی ایله مونافاتلیدیر. ائله بونا گؤره جاییز اولان یئرلرده «ساتیلماغی‌نین جاییزلیگی» و «وقفلیك» بیر یئره ییغیشیر. (هم وقفدیر و هم ساتماغی جاییز اولور.) تحقیقده بیلدیگین كیمی ساتیلماغین جاییزلیگی وقفی باطیل ائتمز. بلكه هم وقفدیر و هم ساتماغی جاییزدیر. ساتیلاندان سونرا وقفلیكدن خاریج اولور. سونرا، مونافاتی‌دا قبول ائدرسك، مونافات مؤوجود بطنین نفعینه ساتیلماغی و ثمنین یالنیز اونا وئریلمگینده‌دیر. آما موقوفه‌نی آیری موقوفه ایله دگیشمكده ساتماقلا، وقف آراسیندا مونافات یوخدور.
وقفین حبس اولماق معناسی بئله‌دیر: مالیكلرین بعضیسی اونو آزاد املاك كیمی ساتماقدان منع اولوبلار. (یعنی حاقّی یوخدور ساتسین.) آما وقف شخصی‌نین حبس اولماغی وقفین موطلقلیگی‌نین لازیمه‌سیدیر و هابئله دگیشمه‌نین جاییز ائدن سببلردن بوش اولماسی‌نین لازیمه‌سیدیر. دگیشمگی جاییز ائدن عامیللر ایكی جوردور: 1. خرابلیق قورخوسو اولان كیمی شرعی عامیللر 2. عقدین متنینیده قئید اولان واقیفین شرطی كیمی عامیللر. دوشون. (ساتماغین جاییزلیگی وقفین ایطلاقی ایله مونافاتی وار یوخسا طلبی ایله؟ طلبی ایله مونافاتلی اولورسا محقق ثانی‌نین سؤزو دوزدور. یوخ اگر وقفین ایطلاقی ایله مونافاتی اولورسا عئیبی یوخدور.)
سونرا حضرت امیرالمؤمنین‌دن (ع) مدینه شهری‌نین محلّه‌لریندن «عین ینبع»ده اؤز مالینی وقف ائله‌مگین نئجه‌لیگی باره‌ده الكافی كیتابیندان صحیح روایت نقل اولوب. وقف‌نامه‌ده بئله گلیب: «اگر ایمام حسن (ع) بورجونو ادا ائتمك اوچون بو موقوفه‌نین بیر بؤلومونو ساتماق ایسته‌سه اونون اوچون موشكول یوخدور ساتا بیلر. و حتّا اونو اؤزونون خالیص املاكی ائلیه بیلر. البته علی‌نین اوشاقلاری‌نین، قول-كؤله‌لری‌نین املاكی‌‌نین ایختیاری حسن‌بن‌علی‌نین الینده‌دیر. حسن‌بن‌علی‌نین اوتوردوغو ائو غیر موقوفه اولورسا، اونو ساتماق ایسته‌سه، ائلیه بیلر ساتسین بو مسأله‌ده اونا موشكول یوخدور. ساتاندان سونرا گرك پولونو اوچ یئره بؤله: اوچدن بیرینی آللاه یولوندا خرجله‌یه، اوچدن بیرینی بنی‌هاشم و بنی‌مطلب طایفالارینا خرجله‌یه، اوچدن بیرینی‌ده ابی‌طالب طایفاسینا خرجله‌سین. اوردا آللاهین جاییز بیلدیگی كیمی خرجله‌سین». (بیر عیدّه دئییر كی مولانین سؤزو بئله‌دیر: غیر موقوفه ائوی ساتیب پولونو پایلاسین سونرا گلیب موقوفه ائوده اوتورا بیلر. آما بیر عیدّه دئییر مولانین نظرده توتدوغو بودور: موقوفه‌نی ساتا بیلر.)
حضرت علی (ع) سونرا بویورور: « حسن و یا حسینین باشینا بیر ایش گلیرسه، هر هانسی سونرایا (آخیره) قالیرسا علی اؤولادینا او باخسین . . . » یئتیشیر بورا و دئییر: « اونلارین هر ایكیسی‌نین‌ده باشینا ایش گلیرسه بنی‌هاشمدن گووندیكلری بیرینه تاپیشیرسینلار. اونونلا دا شرط ائتسینلر موقوفه مالی اؤز اصولونا بوراخسین و ثمره‌سینی آللاه دئین و آللاه بگه‌نن یئرلرده، بنی‌هاشم و بنی‌مطلب طایفاسیندا، یاخین و یا اوزاق اینفاق ائتسین. بو موقوفه‌دن هئچ نه ساتیلماسین، باغیشلانماسین و ایرث یئتیشمه‌سین». روایتین آردی. بو روایتین ظاهیریندن موقوفه‌نین مؤوجود بطنین نفعینه ساتیلماغی‌نین جاییز اولماغی بللی اولور، هله قالسین كی بطنلرین هامیسی‌نین نفعینه ساتیلا و ثمن اونلارین منفعتینده ایستیفاده اولونا. روایتین سندی دوزدور آما تأویل ائله‌مك چتیندیر. (بئله تأویل ائله‌مك چتیندیر كی ایمام غیر موقوفه ائوین ساتماغینی نظرده توتوب.) اونا عمل ائله‌مك داها دا چتین.
بؤلوم :
یازار : صمد كامران قراملكي