حیث انّه یمكن الاستدلال للجواز بها فی القسم الثانی من الصّورة السابعة
بیر بیر ایستیدلاللارینی بیان ائدك:
یئددینجی صورتین ایكینجی حیصّهسینه (خراب اولما گومانینین اولماغی) [و البته سككیزینجی، دوققوزونجو و اونونجو صورتلرده] بو موكاتیبه ایله ایستیدلال ائتمك ایمكانی وار. بو اساسدا كی او حضرتین سؤزو ایختیلاف اولدوغو زامانلار ساتیلماغین جاییزلیگینی دلیللندیریر. «جان و مال تلف اولما» عیبارتینده «مال» دان منظور موقوفهدیر. «جان»ی اونا آرتیرماق ایختیلافدان تؤرهنن آیری ضرری دئمك اوچوندور. بو حؤكماً ایكی ضررین بیر یئرده جمع اولماغینین گركلیلیگی معنادا دئییل. سنه گیزلی اولمادیغی كیمی. سببلندیرمهنین نتیجه سی بئله اولور: هر زامان موقوفه داغیلما معرضینده اولورسا ساتماغی جاییزدیر.
بو سؤزده ایشكال وار:
سیزین نظرده توتدوغوز موقوفهنین قالدیغیندا علماً و یا ظناً داغیلماسینا گؤره ساتیلماغینین جاییزلیگیدیر نه اینكی صیرفاً «اولا بیلر داغیلسینا» گؤره ساتماغی جاییز اولسون. «رُبّما»(اولا بیلر) كلمهسینین ظاهیریندن بللی اولدغو كیمی موساوی و مرجوح موساوی ایله بیر یئره ییغیشا بیلر. «ربما»نین ایشلندیگی مقاملار تدقیقاتچی عالیمه گیزلی دئییل. من گومان ائلهمیرم بیر نفر صیرفاً قالماسی ایله داغیلما احتیمالی اولدوغونا گؤره ساتماغی جاییز بیله. چونكی سؤزلرینده بو مقاما توخونانلارین عیبارتلری اوچ نؤوع اولوردو:
قالماغی خرابلیغا گتیریب چیخارار. («أدّی» كلمهسی ایله)
قالماغیندا خرابلیغا گئدیب چیخماق قورخوسو وار. («یخشی» و یا «خوف» كلمهلریله)
مشهور ایچینده دئییلن قورخو (الخوف)، اونون علامتیندن سونرا موحقق اولار. اونلارین؛ ضرر قورخوسو اولان زامان تیمّوم و ایفطار ائتمهنین واجیبلیگی، اؤلوم قورخوسو اولان زامان سفرین حراملیغی و ساییر یئرلرده بو كلمهنی ایشلتدیكلری یئرلردن بللی اولدوغو كیمی. بو بوندان. اوندان علاوه جاییزلیگین میلاك و معیاری موقوفهنین بوتونلوكده داغیلماسیدیر. او دا ساتیلماغینی جاییز بیلدیگیمیز یئددینجی صورتین ایكینجی حیصّهسیدیر. تلف معناسی وئرمهین خرابلیق اونا شامیل اولماز. بیر ده تعلیلین عمومونا بیر جهت یوخدور كی یالنیز موقوفهنین خراب اولما قورخوسونا كیفایتلَنَك. بلكه هر زامان هر هانسی بیر مالین تلف اولما قورخوسو اولسا موقوفهنین ساتماغی جاییزدیر.
آما موكاتیبهدن سككیزینجی صورتین ایستیدلالی اوچون ایستیفاده ائدك. سككیزینجی صورت بئله ایدی: مال و جان تلفینه سبب اولا بیلن ایختیلافین یارانماسی.
بئله ایستیدلال ائدریك: ایمامین ساتماغی جاییز بیلمك حؤكمو ایختیلافدان آسیلیدیر. آما بویوردوغوندا: «اوندا كی اولا بیلر ....آخیره قدر» اؤزل بیر ایختیلافی نظرده توتور. ائله بیر ایختیلاف كی اونونلا تلف اولماغا امین دئییلیك. [بیری سوروشسا: نییه موقیِّد ائدیر و ایختلاف داییرهسینی كیچیلدیر؟ جواب وئرهریك:] چونكی سبب نتیجهنی موقیّد ائدر. (عیلّت معلولو موقیّد ائدر.) سنین دئدیگین كمی: نار یئمه چونكی تورشدور. بو سؤزده سنین منع ائتمگین نارلارین هامیسینی یوخ بلكه یالنیز تورش ناری توتور.
بؤلوم :
یازار : صمد كامران قراملكي