امّا دلالة المكاتبة علی كون مورد السّوال هو الوقف المؤبد التام
+0 به یه ن
آما موكاتیبه‌نین سوآل اولان موریدین ابدی و بوتون وقف اولماغا دلالت ائله‌مگینده قصورو اولورسا دا، شؤهرت اونو جوبران ائدر. اونا گؤره اونون بعضی جهتلردن قاصیر اولدوغو ایدعالار دفع اولونور. مثلاً ایدعا ائدیبلر: موكاتیبه‌نین ابدیلیكده ظهورو یوخدور، چونكی سونراكی بطنلر اوندا قئید اولونماییب. بیر ده بئله ایدعا ائدیبلر: موكاتیبه، موقوفه‌نین موقوف‌علئیهمه قبض اولونماماغیندا و وقفین یاریمچیق اولماغیندا ظهورو وار.
وقفین یاریمچیق اولماغینا «الایضاح» كیتابیندا ایشاره اولوب. فاضل‌محدث‌مجلسی‌ده بونو ایضاح ائدیب. محدث بحرانی‌دا بونا یقین ائدیب. (بونا كی قبضدن اوّل وقفه عاییددیر.) الریاض كیتابی‌نین یازاری‌دا بونا ماییل اولوب. بیرینجی (الایضاح كیتابی و یا مجلسی) بعضی خبر كیتابلارینا یازدیغی حاشیه‌لرده دئییب: منجه بو خبری، باغ موقوف‌علئیهم طرفیندن قبض اولمامیش و واقیف اونو تحویل وئرمه‌دیگی یئرلره حمل ائتمك مومكوندور. بئله‌نچی تقدیرده سوآل بئله اولار: واقیف اونلارین بوندان اوّل _بو باغا گؤره و یا باشقا سببه گؤره_ ایختیلافلی اولدوغونو و باغی اونلارا وئردیگنده ایختلافین شیدّتلنمه‌سینی بیلیر. ایندی گؤره‌سن باغی وقف ائدیب اونلارا تحویل وئرك‌می؟ یوخسا وقفین هله لازیم اولمادیغینا گؤره واقیف وقفدن قاییدیب یالنیز ثمنینی اونلارا وئرسین؟ هانسیسی داها یاخشیدیر؟
سببلندیرمه بیتدی.
بو سببلندیرمه اینصافاً یاخشیدیر آما سوآلین بو مسأله‌ده ظهورو یوخدور. ایمامین، جوابدا تفصیل ایسته‌مه‌مگیندن‌ده رفع ید ائده بیلمه‌ریك. هابئله سونراكی بطنلری قئید ائتمه‌مك سوآلین مونقطیع وقفه عایید اولدوغونا دلالت ائله‌مز، چونكی ابدی وقفلرین چوخونو نقل ائدنده بعضی بطنلرین قئید اولونماغینا كیفایت اولار. ایمامین تفصیل ایسته‌مه‌مگی، ساتماغین جاییزلیگینی ابدی وقفه‌ده شامیل ائدیر.
الحاصیل: شؤهرتله جوبران اولماغا احتیاجی اولان مسأله، بو روایتین بوتون و ابدی وقفه دلالت ائتمگی‌نین ثبوتودور. جاییزلیگه سبب اولان عامیلین تعیینی یوخ. مثلاً: جاییزلیك سببی فیتنه اولسون و یا فتنه‌دن تؤره‌نن مسأله اولسون (مال و جان تلفی) و یا بایاق قئید اولان ایكی فقره‌نین احتیماللاریندان (ایختیلافدان خبری وار و یا مال و جان تلفینی احتیمال وئریز) باشقا عامیللر.
بلی شؤهرتله جوبرانا احتیاجی اولان آیری جهت‌ده وار. بیلدیگین كیمی قایدایا گؤره موقوفه‌نین بدلی اونون اؤزو كیمی بوتون بطنلرین آراسیندا موشتركدیر. (هامیسینا عاییددیر.) روایتین ظاهیری موقوفه‌نین ثمنی‌نین مؤوجودلار آراسیندا پایلانماغینا دلالت ائدیر. ایندی یا گرك حقیقیّه موعاویضه‌نین طلبیندن رفع ید ائدك و یا موعاویضه‌نین اونلارین اؤز مالیندا باش توتماغینی ساغلاماق اوچون ساییر بطنلرین حاقلاری‌نین ساتماقدان بیر آن اوّل ساقیط اولدوغونو بوینوموزا آلاق. و یا سوآلی وقفین مونقطیع یعنی «حبس» اولدوغونا حمل ائدریك. مونقطیغ وقفده (حبسده) موقوفه‌نین واقیفین مولكیّتینده قالماغیندا ایشكال یوخدور. و یا مجلسی‌نین دئدیگی كیمی قبضین یوخلوغونا گؤره بوتون اولمایان وقفه حمل ائدك. و یا وقف صیغه‌سی‌نین موحقق اولماماغینا حمل ائدك. اونو وقف آدلاندیرماق وقف نیّتینده اولماغا گؤره‌دیر. (یوخسا حقیقی وقف ساییلماز.)
بؤلوم :
یازار : صمد كامران قراملكي