ثم اورد علی نفسه بقوله
سونرا، صاحب جواهر اؤز سؤزونه ایشكال وارید ائدیر. سن دئدیگین كیمی بوتون منع اولان یئرلرده عقد باطیل اولورسا، فضولی عقد و گیروو گؤتورنینده عقدی باطیل اولمالیدیر. بیر حالدا كی عالیملرین چوخو منع اولماقدا گیروو قویان و گیروو گؤتورن آراسیندا موُساویلیگه قاییلدیلر. بایاق دئدیگیمیز روایتین بو موُساویلیگه دلالت ائلهدیگی كیمی. بو مسأله بوتون بو عقدلرین باطیل اولماسی و یا هامیسینین صحیح اولماسینی لازیم گتیریر. فرق قویماق زور دئمك ساییلار.
بیری بیزه بئله ایشكال ائدیرسه دئیَریك: نهی اولموش تصرّوف، اؤزگهنین مالیندان فایدالانماق اولدوغوندا حرام ساییلیر. سونرادان وئریلن ایجازه اونو حلال ائلهمز. آما نهی اولموش تصرّوف، عقد و ایقاع اولورسا:
1. بو تصرّوف مالیك طرفیندن ناییبلیك كیمی یوخ بلكه موستقیل اولورسا، ظاهیر اونون ایصلاح اولوناماماسیدیر. فضولی عقدینده دئدیگیمیز كیمی.
2. آما بو تصرّوف مالیك طرفیندن ناییب كیمی اولورسا، نهی تعلّوق تاپمیش تصرّوف ساییلماز (بو تصرّوفه نهی تعلوق تاپماز) و مالیكین ایجازهسی ایله ایش حل اولار.
نتیجهده فضولی عقد بعضاً حرام و باطیل اولار. (موستقیللیك قصد ائدن زامان.) و بعضاً حرام و باطیل اولماز. (ناییبلیك قصد اولونان زامان.) هابئله گیروو گؤتورندهده بئلهدیر: موستقیللیك یولو ایله و گیروو قویانا ظولم ائدیب حاقّینی غصب ائتمك قصدی ایله و یا گیروو گؤتورمكله رهینهیه موسلط اولما گومانی ایله تصروّف ائدیرسه، نهی اولموش ساییلیر. آما گیروو قویان طرفیندن صیرف صیغهنین حیاتا كئچیرمهسینه ناییب اولورسا فضولی عقددن آرتیق دئییل و اونا ابداً نهی تعلّوق تاپماز. (مالیكین ایجازهسی ایله لازیم اولار.)
بؤلوم :
یازار : صمد كامران قراملكي