ولو لم یقدرا علی التحصیل و تعذر علیهما الا بعد مدة
+0 به یه ن
آما عادتاً بللی اولان بیر مودّته‌دك تسلیمه گوج اولماسا و هر ایكیسی‌ده عاجیز اولسا، او زامان‌دا بیر ایل و یا آرتیق كیمی موسامیحه ائدیله‌مه‌ین بیر مودّت اولورسا گؤره‌سن بئیع باطیل اولمالیدیر یوخسا او مودّت گؤزلنیلمه‌لیدیر؟
باطیللیك سببلری: 1. نقل اولان ایجماعلارین ظاهیری 2. غررین ثابیت اولماسینا گؤره.
صحیحلیك سببی: ایجماعلارین معقدی تسلیمین بوتونلوكده ایمكانسیز اولماسی ایدی.
بونا گؤره ایجماع مودّعیسی اؤزو صحیحلیگه حؤكم وئریب. غرر ده دئییل. چونكی بو مودّتین باشا چاتماسینی گؤزله‌ملی اولدوغونو بیلیر. نئجه كی بئیده تأخیر شرط اولونان زامان گؤزله‌ملی اولار.
بونلارا اساساً باطیل و یا صحیح اولماسیندا ایكی طرف وار بلكه ایكی نظر وار. محقق «الشرایع» كیتابیندا تردید ائدیب. سونرا صحیحلیگی یاخشی بیلیب. «التحریر» و «المسالك» و محقق سبزواری‌نین «الكفایه»سیندن نقل اولان‌دا علامه‌نین تابعی اولوبلار.
بلی موشتری بو مودّتده اونا عایید اولان مولكون منفعتیندن خبرسیز (جاهیل) اولورسا، فسخ ائتمگه ایختیاری وار.
آما الده ائتمك گوجون اولمادیغی مودّت عادتاً سینیرلی اولماسا، مثلاً هیندوستانا گؤندریلمیش قولون قاییتما زامانی بللی دئییل. بئلنچی موعامیله‌نین صحیحلیگینده ایشكال وار. چونكی عالیملر، عئینین تسلیم زامانی‌نین مجهوللوغونا سبب اولدوغونا گؤره، عیدّه‌سی بیتمه‌میش ریجعی بوشانمیش آروادین _كی عیدّه‌سی اوچ طهارت گؤرندن سونرا بیته‌جك_ اوتوردوغو ائوین ساتماسینی جاییز بیلمه‌ییبلر. (ریجعی بوشانمادا آروادی، نفقه و مسكنله تأمین ائتمك كیشی‌نین بوینونادیر. آروادین عیده‌سی اوچ طهارت گؤرمكدن آسیلی اولورسا كیشی اؤزونه عایید اولان، آروادین اوتوردوغو ائوی ساتا بیلمز. چونكی اوچ طهاریت مودّتی بللی دئییل.)
بو باره‌ده بعضی سؤزلر، مونقطیع وقفین ساتیلماسیندا قئید اولدو. (واقیف، مونقطیع وقفی ساتا بیلمز چونكی بللی دئییل كی موقوف‌علئیهم هاچان مونقریض اولاجاقلار.)
ولو لم یقدرا على التحصیل وتعذر علیهما إلا بعد مدة مقدرة عادة وكانت مما لا یتسامح فیه كسنة أو أزید، ففی بطلان البیع، لظاهر الإجماعات المحكیة ، ولثبوت الغرر، أو صحته، لأن ظاهر معقد الإجماع التعذر رأسا، ولذا حكم مدعیه بالصحة هنا، والغرر منفی مع العلم بوجوب الصبر علیه إلى انقضاء مدة، كما إذا اشترط تأخیر التسلیم مدة، وجهان، بل قولان، تردد فیهما فی الشرائع، ثم قوىالصحة ، وتبعه فی محكی التحریر والمسالك والكفایة وغیرها .
نعم، للمشتری الخیار مع جهله بفوات منفعة الملك علیه مدة.
ولو كان مدة التعذر غیر مضبوطة عادة -كالعبد المنفذ إلى [ ال ] - هند لحاجة لا یعلم زمان قضائها - ففی الصحة إشكال: من حكمهم بعدم جواز بیع مسكن المطلقة المعتدة بالأقراء، لجهالة وقت تسلیم العین.
وقد تقدم بعض الكلام فیه فی بیع الواقف للوقف المنقطع
بؤلوم :
یازار : صمد كامران قراملكي