و امّا الحكم بعدم تصدیق البایع فمحمول علی شرائه سواء زاد أو نقص
آما [ایمامین] ساتیجینین تصدیق ائدیلمهمهسی [بارهدهكی سؤزو] بئله یوروملانیر: مبیع ساتین آلینا، ایستر دئدیگیندن آز اولا ایستر چوخ اولا، اؤزللیكله ساتیجینین دوز دانیشماسینا آرخایین اولونمادیغی تقدیرده. [ایمامین سؤزو] ساتیجینین دئدیگی میقداردان آرخایین اولاراق ساتین آلینان مقامی احتیوا ائتمیر. ساتیجینین دئدیگی میقدار اساسدا و اونا ایناناراق آلینسا جزاف ساییلماز.
علامه «التذكرة» كیتابیندا دئییب: «ساتیجی مبیعین اؤلچوسونو موشترییه خبر وئره و او اساسدا ساتا، بیزجه صحیحدیر».
یئنه علامه «التحریر» كیتابیندا دئییب: «مبیعین اؤلچوسوندن مشترییه خبر وئریب بیر قیمته ساتا آما آز و چوخ اولدوغو بللی اولمایا (موشتری اونون سؤزونه اعتیبار ائتمهیه) جاییز اولماز. (ایمام بو صورتین جاییز اولمادیغینی دئییب.)
[بایاقكی روایتده] بو بئیعه وئریلن كراهت نیسبتی، راییج اولان آنلامدا دئییل كی باطیللیگه دلالت ائدن «صلاح دئییل» و «صحیح دئییل» ایله ضیدّیَتی اولسون. (كراهت بوردا قدیم معناسی یعنی حرام آنلامیندا گلیب.)
[بو ساحهده بیر آیری روایت وار.] ابن محبوب زرعهدن او دا سماعهدن نقل ائدن صحیحه روایتده گلیب: ایمامدان طعام و اؤلچولوب و چكیلن شئیلری، اؤلچو-چكیسیز آلماق بارهده سوروشدوم. ایمام بویوردو: «اوّلجهدن چكیلن و یا اؤلچولن طعامی مورابیحه بابیندان اوندان اؤلچوسوز و یا چكیسیز آلسان، اوّلكی موشتری اونو چكدی و یا اؤلچو ایله آلدیغی تقدیرده، قورخوسو یوخدور. و سن بئیع زامانی بئله دییهسن: سنینله مورابیحه ائلهدیم و سن دئیَن چكی و یا اؤلچویه راضییام».
بو روایتین دلالتی بیرینجیسیندن داها آیدیندیر.
وأما الحكم بعدم تصدیق البائع فمحمول على شرائه سواء زاد أو نقص، خصوصا إذا لم یطمئن بتصدیقه، لا شرائه على أنه القدر المعین الذی أخبر به البائع، فإن هذا لا یصدق علیه الجزاف.
قال فی التذكرة: لو أخبره البائع بكیله ثم باعه بذلك الكیل، صح عندنا .
وقال فی التحریر: لو أعلمه بالكیل، فباعه بثمن، سواء زاد أو نقص، لم یجز.
وأما نسبة الكراهة إلى هذا البیع، فلیس فیه ظهور فی المعنى المصطلح یعارض ظهور " لا یصلح " و " لا یصح " فی الفساد.
وفی الصحیح عن ابن محبوب، عن زرعة، عن سماعة، قال: " سألته عن شراء الطعام وما یكال و یوزن، بغیر كیل ولا وزن؟ فقال: أما أن تأتی رجلا فی طعام قد كیل أو وزن تشتری منه مرابحة، فلا بأس إن اشتریته منه ولم تكله ولم تزنه، إذا أخذه المشتری الأول بكیل أو وزن وقلت له عند البیع: إنی اربحك كذا وكذا.
ودلالتها أوضح من الاولى.
بؤلوم :
یازار : صمد كامران قراملكي