بو مقامدا دئییلمه‌سی گرَكَن سؤزلر:

بیر دفعه: ایكی موقدّر اولونمالیلارین هر بیری‌نین او بیری‌نین یئرینه ایشلنمه‌سی (چكی، اؤلچو یئرینه و اؤلچو، چكی یئرینه). بئله كی او، موقدّر اولان شئی اوچون دلیل اولسون. یعنی چكیلمه‌لی‌نین چكیسی اؤلچمكله آشكار اولونا و عكسینه. (مثلاً بیر توربا اولماق اوچ باتمان ائتمه‌سینه دلیل اولا.)

بیر دفعه‌ده: اؤزونده موتعارف اولان طرزی نظرده آلمادان موتعارف اولمایان طرز بیر باشا و اصالتاً اوندا كیفایت ائده. (چكیلمه‌‌لی شئیی اؤلچو ایله ساتاسان آما اؤلچونو چكی‌یه دلیل ائتمه‌یه‌سن. یعنی مثلاً دئمه‌یه‌سن: اوچ قاب ائله‌دی بس بیر كیلو اولار.)

آما بیرینجیسینده (موتعارف اولامایان طرز، موتعارف اولانا دلیل اولاندا) بعضاً مؤحتمل تفاووت عادتا موسامیحه ائدیلمه‌لی اولار بعضاً ده اونونلا موساحیمه ائدیله‌مز. (مثلاً بیر توربا، اوچ باتماندان بیر آز اویان بویان اولورسا گؤز یومماق اولار آما تفاووت چوخ اولورسا گؤز یومماق اولماز.) آما ظاهیر بیرینجیسی‌نین جاییزلیگیدیر. (طرزلر بیر-بیرینه دلیل اولسون و موسامیحه ائدیلمه‌لی اولسون.) اؤزللیكده اؤز طرزی ایله حسابلاماق چتین اولدوغو تقدیرده. چونكی  بو طرز حقیقتده اوندا موتعارف اولان طرزدن كنار دئییل. ایشین نهایتی بودور كی آیری طرز، موتعارف طرز اوچون دلیل و طریق اولوب.

«عبدالملك بن عمرو»ین روایتی بونو (موتعارف اولمایان طرز، موتعارف اولان طرزه دلیل و طریق اولورسا ایشكالی یوخدور) تصدیقله‌ییر. دئییر ابی عبدالله ایمام صادقه (ع) دئدیم: «یوز تولوق یاغ آلیرام. بیر ایكی تولوغا اعتیراض ائدیب او ایكی عددی چكیرم. سونرا گئریده قالانی اونون معیاری ایله آلیرام». بویوردو: «عئیبی یوخدور».

علامه «التذكرة» كیتابیندا چكی ایله ساتیلان آما چكیلمه‌سی چتین اولان شئیلرده بیر عددی‌نین چكیلیب گئریده قالانینی اونون نیسبتی ایله ساتماسی مسأله‌سینده، بو روایته ایستیناد ائدیب. روایتی آشاغیداكی سؤزونه ردیف ائدیب: «چونكی بو تقدیرده طلب اولونان _علم_ الده ائدیلیر». (مثلاً اؤلچو ایله نئچه كیلو اولماسی بللی اولونور و بیز اونا علم تاپیریق.) علامه‌نین ایكینجی ایستیدلالی (علم الده ائدیلیر.) بو حؤكمون، چتین اولان وضعیّتلره مخصوص اولمادیغینا دلالت ائدیر.

فالذی ینبغی أن یقال: إن الكلام تارة فی كفایة كل منالتقدیرین فی المقدر بالآخر من حیث جعله دلیلا على التقدیر المعتبر فیه، بأن یستكشف من الكیل وزن الموزون وبالعكس.

وتارة فی كفایته فیه أصلا من غیر ملاحظة تقدیره المتعارف.

أما الأول، فقد یكون التفاوت المحتمل مما یتسامح فیه عادة، وقد یكون مما لا یتسامح فیه: أما الأول، فالظاهر جوازه، خصوصا مع تعسر تقدیره بما یتعارففیه، لأن ذلك غیر خارج فی الحقیقة عن تقدیره مما یتعارف فیه، غایة ما فی الباب أن یجعل التقدیر الآخر طریقا إلیه.

ویؤیده روایة عبد الملك بن عمرو، قال: " قلت لأبی عبد الله علیه السلام: أشتری مائة راویة من زیت، فأعترض  راویة أو اثنتین فأزنهما ، ثم آخذ سائره على قدر ذلك.

قال: لا بأس " .

استدل بها فی التذكرة على جواز بیع الموزون عند تعذر وزنه بوزن واحد من المتعدد ونسبة الباقی إلیه، وأردفه بقوله: ولأنه یحصل المطلوب وهو العلم .

واستدلاله الثانی یدل على عدم اختصاص الحكم بصورة التعذر،