وكذا الاشكال لو علم التقدیر فی زمن الشارع و لم یعلم كونه بالكیل او بالوزن
+0 به یه ن
هابئله بعضی شئیلرده‌ده كی «پیغمبر زامانی چكی و اؤلچونون موقدّر اولماسینی بیلیریك آما بیلمیریك هانسیسی موقدّر اولموشدو (چكی و یا اؤلچو؟)»، ایشكال وار.
قئید اولانلاردان، بیر جماعتین سؤزونون ضعیفلیگی ظاهیر اولدو كی دئییرلر:
1. [چكی و اؤلچونو] موقدّر ائتمكده، پیغمبر زامانی‌نین عؤرفونو مؤعتبر سایماقدا، شرعین عادتینه ال آتیب ایستیدلال ائدیبلر. شارع بیر لفظی ایشلتدیگینده اؤز عؤرفونه حمل اولمالیدیر.
2. شرعین عؤرفو بیلینمه‌دیگینده، شهرلرده‌كی عؤرفلر مرجع ساییلسین. بونو دا بونونلا ایستیدلال ائدیبلر: شرعین عؤرفو بیلینمه‌دیگی یئرده، عؤرفی حقیقیّه (عمومی عؤرف) مرجع ساییلیر.
3. شهرلرین عؤرفونده ایختیلاف اولاندا هر شهرین اؤزونده‌كی عؤرفون مرجع اولماسی. بئله ایستیدلال ائدیلیر: عام عؤرفون اولمادیغی یئرده، خاص عؤرف اونون یئرینده اوتورار. بیتدی.
محقق ثانی‌ده بئله دئییر: «عؤرفیّه حقیقیّه‌ده، شارعین موطلق لفظی‌نین اونا حمل اولان شئی (شرع عؤرفونده مؤعتبر اولان شئی) مؤعتبردیر.» (یعنی عام عؤرفدن صرف نظر ائدیب خاص عؤرفه طرف گئتمك اوچون بو مطلب مؤعتبردیر كی دونیادا عام عؤرف اولمایاندا خاص عؤرفه طرف گئتمك اولار. شرع عؤرفی ایله عام عؤرفی آراسیندا سئچمك لازیم اولدوغوندا یالنیز شرع عؤرفونون اولمادیغی یئرده عام عؤرفونه طرف گئتمك اولار.)
اگر بیر شئی موستقرّ اولاندان سونرا بیر عصرده تغییر تاپا، اوّلكی عؤرف مؤعتبر اولار. سونرادان عاریض اولان دییشمه‌نین تأثیری یوخدور. چونكی اوّلكی حؤكم ایستیصحاب اولونار. و بیرده پیغمبرین بو سؤزو: « بیر نفره حؤكم ائتمگیم بوتون عالمه حؤكم ائتمگیمیدیر».
آما ایقرارلاردا، آندلاردا و اونا تایلاردا ظاهیر بودور كی بونلارین هر هانسی‌نین واقع اولدوغو زامانین عؤرفونه حواله اولسون بو اساسدا كی شخصین اؤزونون آنلادیغینا حمل اولسون. بیتدی. (محقق ثانی‌نین سؤزو)
وكذا الإشكال لو علم التقدیر فی زمن الشارع ولم یعلم كونه بالكیل أو بالوزن.
ومما ذكرنا ظهر ضعف ما فی كلام جماعة من التمسك لكون الاعتبار فی التقدیر بعادة الشرع بوجوب حمل اللفظ على المتعارف عند الشارع، ولكون المرجع فیما لم یعلم عادة الشرع هی العادة المتعارفة فیالبلدان بأن الحقیقة العرفیة هی المرجع عند انتفاء الشرعیة، ولكون المرجع عادة كل بلد إذا اختلف البلدان، بأن العرف الخاص قائم مقام
العام عند انتفائه، انتهى.
وذكر المحقق الثانی أیضا: أن الحقیقة العرفیة یعتبر فیها ما كان یعتبر فی حمل إطلاق لفظ الشارع علیها، فلو تغیرت فی عصر بعد استقرارها فیما قبله فالمعتبر هو العرف السابق، ولا أثر للعرف الطارئ، للاستصحاب، ولظاهر قوله صلى الله علیه وآله وسلم: " حكمی على الواحد حكمی على الجماعة ".
وأما فی الأقاریر والأیمان ونحوها، فالظاهر الحوالة على عرف ذلك العصر الواقع فیه شئ منها، حملا له على ما یفهمه الموقع، انتهى.
بؤلوم :
یازار : صمد كامران قراملكي