مسأله: جناب محقق «الشرائع» كیتابیندا دئییب: پارچانی و تورپاق ساحه‌سینی اؤلچمه‌میش بئیع ائتمك جاییزدیر. هرچند اؤلچمه‌سی داها احتیاطلیدیر. چونكی جماعتین مقصدلری فرقلیدیر. مقصدلری‌ده موشاهیده ایله درك ائتمك ایمكانسیزدیر. نتیجه‌ده اؤلچمك لازمیدیر. بیتدی.

علامه‌ «التذكرة»ده دئییب: اجزاءسی فرقلی اولان شئیی موشاهیده ایله آلماق صحیحدیر. پارچا، ائو، قویون كیمی شئیلر. ایجماع بئله دئییر.

علامه «التحریر»ده تصریح ائدیب: ساییسی بیلنمه‌سه‌ده قویون سوروسونو ساتماق جاییزدیر.

من (شئیخ انصاری) دئییرم: بونلارین چوخوندا جاییزلیگه حؤكم وئرمك چتیندیر. چونكی چوخ واخت پارچانین نئچه «زرع» اولدوغو و قویون سوروسونون ساییسی بیلینمه‌سه غرر یارانار. موشاهیده ایله تخمین ائدیلن عدده ده گووَنمك جزاف یارادار.

بالجومله، قویونون مالیّتینی آز و چوخلوقدا سایی ایله بیلنمه‌سینی فرض ائتسك، اونا جاهیل اولماقلا مكیل، موزون و معدودا جاهیل اولماق آراسیندا فرق یوخدور. هابئله، پارچالارین طاق و ذرع ساییسی و عؤرفاً «جریب» ایله اؤلچولن یئرلرده جریب ساییسی، بئله‌دیلر. بلی، اولا بیلر بعضی پارچا طاقلاری‌نین موشخص ذرعلری اولدوغو عؤرف اولسون.(مثلاً هر طاق پارچا 20 ذرع اولسون) لاكین بونا اینانماق ذرعلری بیلمك اوچون بیر طریق ساییلیر. ساتیجی‌نین مبیعین میقداریندان خبر وئردیگی كیمی. بو موشاهیده‌نین كیفایت ائتمه‌سی معنایا گلمز.

[بو مسأله‌ده، موشاهیده‌نین كیفایت ائدیب ائتمه‌مه‌سی‌نین] ثمره‌سی خیارین ثبوتوندا ظاهیر اولار. موشاهیده،‌ كیفایت ائدیجی فرض اولونسا، بئیعدن سونرا بللی اولان سایی، موشاهیده ایله تخمین ائدیلن ساییدان فرقلی اولسا، فسخ خیار اولاماز. مگر بو كی بو آزلیق عئیب ساییلا و یا عقدین متنینده ائن بویو اوچون خاص بیر ذرع عددی شرط اولموش اولا. (بئلنچی دورومدا موشاهیده‌ ایله ده اولورسا عئیب و شرطه گؤره فسخ خیاری وار.)

مسألة قال فی الشرائع: یجوز بیع الثوب والأرض مع المشاهدة

إن لم یمسحا، ولو مسحا كان أحوط، لتفاوت الغرض فی ذلك، وتعذر إدراكه بالمشاهدة ، انتهى.

وفی التذكرة: لو باع مختلف الأجزاء مع المشاهدة صح كالثوب والدار والغنم إجماعا.

وصرح فی التحریر بجواز بیع قطیع الغنم وإن لم یعلم عددها.

أقول: یشكل الحكم بالجواز فی كثیر من هذه الموارد، لثبوت الغرر غالبا مع جهل أذرع الثوب وعدد قطیع الغنم.

والاعتماد فی عددها على ما یحصل تخمینا بالمشاهدة عین المجازفة.