آما اوچونجوسو: قیمتی فرقلندیرن صیفتلر ایكی فردده ده عئینی اولدوغو دورومدا غرر لازیم گلمز. بونا گؤره اوچونجو ویجهه‌ده ردّ اولونار.

[صیفتلری‌نین عئینی اولدوغونا گؤره] سَلَف بئیعینده، مونضبیط اولماغا تأكید اولوندوغونا رغماً بئلنچی موعامیله‌لرده كولّی (عمومی) ساتماق اولار. (مثلاً ایكی آی سونرا سنه اون عدد قویون سلف ساتدیم.)

هابئله سیز اؤزوز تاخیل ییغیمیندان بیر صاعین ساتیلماسینی جاییز بیلدیز. [اوردا دا هانسی صاعین اولماسی موعیّن اولمامیشدی كی.) اونونلا بونون آراسیندا غرر باخیمیندان كی قطعیتاً فرق یوخدور. بونا گؤره ده جناب فخرالدّین الایضاح كیتابیندا تاخیل ییغیمیندان بیر صاع ساتماغی جاییز بیلمه‌ییب. چونكی اوندا مبیع موعیّن اولماییب و غرر گتیرر. غرر ده ایجماعاً باطیل ائدر.

آما دؤردونجو (كی دئییردی مولكیّت قاییم اولماغا یئر ایستیر.): مولكیّت صیفتی‌نین خاریجی مؤوجودا احتیاجی یوخدور. سَلَم و یا نقد فورموندا ساتیلان كولّی (عمومی)، موشتری‌نین مولكی ساییلیر. (مثلاً ساتیجی دئییر: «سنه بیر صاع بوغدا ساتدیم». بیر صاع بوغدا موشتری‌نین مولكی اولدو. ایندی هانسی ائشیكده مؤوجود اولان بیر صاع موشتری‌نین مولكیدیر؟) خاریجده ائله مبیع یوخدور كی «موشتری‌نین مولكی اولماق» صیفتی اوندا اولسون. نتیجه‌ده مولكیّت بیر اعتیباری مسأله‌دیر كی عؤرف و شرع هر بیری و یا ایكیسی‌ده اونو اؤز یئرلرینده مؤعتبر ائدرلر. (مثلاً عؤرف چاخیردا مولكیّتی مؤعتبر ائدر آما شرع یوخ. بعضی یئرلرده فقط شرع مؤعتبر بیلر و بعضاً ده هر ایكیسی‌ده مؤعتبر بیلرلر. مولكیّت تورشلوق و قارالیق كیمی وجودیّه اصلی (موتأصّیله) صیفت دئییللدیر. [كی تحقّوق تاپماق اوچون اؤزونه یئر آختارسین.)

ائله بونا گؤره عالیملر ایكی شئیدن موعیّن اولمایان بیرینه وصیّت ائتمگین صحیح اولدوغونو تصریح ائدیبلر. هابئله ایكی شخصدن موشخّص اولمایان بیرینه وصیّت ائتمگی صحیح بیلیبلر. و بونلارا تایلاری. (مثلاً وصیّت ائده: بو كیتابلاری یا بو مدرسه‌یه وئرین ویا او بیری مدرسه‌یه.) [بورا دا اورانین تاییدیر. نییه بوردا جاییز اولسون آما بئیعده اولماسین؟]

اوّللری محقق اردیبلی‌ اولان جماعتین، اعتیراف ائتدیكلری كیمی اینصاف بودور كی: بئلنچی بئیعین ردّینه مؤعتبر دلیلیمیز یوخدور.

محقق اردبیلی‌دن نقل اولانا اساساً «شرح الارشاد» كیتابیندا، اصحابین، پارچادان _هانسی طرفیندن كسمگی موعیّن ائتمه‌ده_ بیر ذراع ساتماغی منع ائتدیكلرینی، حكایت ائدندن سونرا دئییب: اصحابین منع ائتمه‌سینده دوشونمك یئری وار. (یعنی نییه گرك منع ائده‌لر؟ منع ائتمگه دلیل یوخدو.) چونكی بو قدر علمین مؤعتبر اولماسینا دلیلیمیز یوخدور. موشتری ایله ساتیجی بیر پارچادان بیر ذراع اوزه‌رینده، هر طرفدن كی موشتری ایستیر و یا یئرین هر طرفیندن كی ایستیر، راضیلاشیرسالار، ذراعی بیلندن سونرا صحیح اولماغا هانسی مانع قالیر؟ بیتدی. (محقق اردبیلی‌نین سؤزو)

[بو دلیللر هامیسی ردّ اولوندو] و ثبوت ائدیله بیلسه یالنیز ایجماع دلیل اولا بیلر. بیلدین كی بیر نئچه نفر ایجماعی اصحابا نیسبت وئریردیلر.

وأما الوجه الثالث، فیرده منع لزوم الغرر مع فرض اتفاق الأفراد فی الصفات الموجبة لاختلاف القیمة، ولذا یجوز الإسلاف فیالكلی من هذه الأفراد، مع أن الانضباط فی السلم آكد.

وأیضا فقد جوزوا بیع الصاع الكلی من الصبرة، ولا فرق بینهما من حیث الغرر قطعا، ولذا رد فی الإیضاح حمل الصاع من الصبرة على الكلی برجوعه إلى عدم تعیین المبیع الموجب للغرر المفسد إجماعا .

وأما الرابع، فبمنع احتیاج صفة الملك إلى موجود خارجی، فإن الكلی المبیع سلما أو حالا مملوك للمشتری، ولا وجود لفرد منه فی الخارج بصفة كونه مملوكا للمشتری، فالوجه أن الملكیة أمر اعتباری یعتبره العرف والشرع أو أحدهما فی موارده، ولیست صفة وجودیة متأصلة كالحموضة والسواد، ولذا صرحوا بصحة الوصیة بأحد الشیئین، بل لأحد  الشخصین ونحوهما .

فالإنصاف - كما اعترف به جماعة  أولهم المحقق الأردبیلی - عدم دلیل معتبر على المنع.

قال فی شرح الإرشاد - على ما حكی عنه - بعد أن حكى عن الأصحاب المنع عن بیع ذراع من كرباس من غیر تقیید كونه من أیالطرفین، قال: وفیه تأمل، إذ لم یقم دلیل على اعتبار هذا المقدار من

العلم، فإنهما إذا تراضیا على ذراع من هذا الكرباس من أی طرف أراد المشتری أو من أی جانب كان من الأرض، فما المانع بعد العلم بذلك؟  انتهى.

فالدلیل هو الإجماع لو ثبت، وقد عرفت من  غیر واحد نسبته إلى الأصحاب.