وفیه - مع ما عرفت من أن التلف من الصبرة قبل القبض إنما یوجب تسلیم تمام المبیع من الباقی
«صاحب جواهرین» سؤزونده اولان بو مطلب: «قبضدن اوّل تاخیل ییغیمینین تلف اولماسی، غیری-ایشاعهلیگی ثبوت ائدندن سونرا، گئریده قالاندان، مبیعین بوتونونو موشترییه وئرمگی واجیب ائدیر»، «صاحب كرامه»نینده سؤزونده وار.
غیری-ایشاعهلیك، تسلیمین واجیبلیگی ایله نئجه ثبوت اولونار؟
ایستیثنا مسألهسینده تَلَفین قبضدن سونرا باش وئرمهسینی دئیَنده، نظرده توتدوغون «موشترینین قبضیندن سونرا» اولورسا و نتیجهده ساتیجی موشترینین مالینین تلف اولماسینین ضمانتیندن خاریج اولماسی اولورسا، بونا سؤز و اعتیراض یوخدو. یارانان اعتیراض _«تاخیل ییغیمیندان صاع» مسألهسینین، موشتریسی ایله ایستیثنا مسألهسینین ساتیجیسی آراسینداكی_ فرقدهدیر. (بیر حالدا كی اونلارین مسألهسی عئینیدیر. هر ایكیسی تحویل آلمادیقلاری كولّینین مالیكیدیرلر.) اونلارین هر بیری، بوتوندن بیر میقدارا موستحقّدیلر كی هله ایستحقاقلارینی تحویل آلماییبلار.
نئجه اولور كی [تاخیل ییغیمیندان صاع مسألهسینده] تَلَف اولونان اونلارین یالنیز بیرینین (ساتیجینین) حسابینا یازیلیر آما او بیرینده (ایستیثنا مسألهسینده) او جور ائدیلمیر؟ بیر حالداكی هر ایكیسیده اؤز كولّی حاقّینی تحویل آلماماقدا موشتركدیلر.
آما [ایستیثنا مسألهسینده تَلَفین قبضدن سونرا باش وئرمهسینی دئیَنده، نظرده توتدوغون بو اولورسا كی:] «ساتیجینین موستحق اولدوغو كولّی، عقددن سونرا دا اؤز الیندهدیر. نتیجهده شریكلیك حاصیل اولار. و هامیسینی موشترییه وئرنده شریكلی مالی وئرمیش اولور. بو، تاخیل ییغیمینی بوتونلوكده موشترییه وئرمك كیمیدیر. بو وضعیّتده شریكلیك قبضدن اوّل باش توتور».
وفیه - مع ما عرفت من أن التلف من الصبرة قبل القبض إنما یوجب تسلیم تمام المبیع من الباقی بعد ثبوت عدم الإشاعة، فكیفیثبت به؟ - أنه: إن ارید من كون التلف - فی مسألة الاستثناء - بعد القبض: أنه بعد قبض المشتری؟ ففیه: أنه موجب لخروج البائع عن ضمان ما یتلف من مال المشتری ولا كلام فیه ولا إشكال، وإنما الإشكال فی الفرق بین المشتری فی مسألة الصاع والبائع فی مسألة الاستثناء، حیث إن كلا منهما یستحق مقدارا من المجموع لم یقبضه مستحقه، فكیف یحسب نقص التالف على أحدهما دون الآخر مع اشتراكهما فی عدم قبض حقه الكلی.
وإن ارید من كون التلف بعد القبض: أن الكلی الذی یستحقه البائع قد كان فی یده بعد العقد فحصل الاشتراك، فإذا دفع الكل إلى المشتری فقد دفع مالا مشتركا، فهو نظیر ما إذا دفع البائع مجموع الصبرة إلى المشتری، فالاشتراك كان قبل القبض.
بؤلوم :
یازار : صمد كامران قراملكي