ولو لم یعلم باشتمالها علیه
آما اگر تاخیل ییغیمینداكی میقدار، اونا (مبیعه) شامیل اولاجاغی بیلینمهسه، علامهنین «القواعد»ینین ظاهیری و شهید اوّلین «حواشی»سیندن نقل اولانین ظاهیری و ساوایلارینا گؤره صحیح دئییل. (موعامیله اولان میقدارین ییغیمدا اولماسینی بیلمهلیییك. بیلمهسك صحیح اولماز.) شهید ثانیدا «الروضه» كیتابیندا بو نظری یاخشی بیلیب و دئییب: «شامیل اولدوغونا ظنّین كیفایت ائتمهسینه قاییل اولماق ویجههلیدیر».
«الدروس» و «اللمعه» كیتابلاریندان نقل اولونانین ظاهیرینه گؤرهده [ظنّین كیفایت ائتمهسی] و صحیح اولماقدیر. شهید اوّل «اللمعه»ده دئییب: «اگر [تاخیل ییغیمی] مبیعدن آز اولورسا [موشترینین] ایختیاری وار هر نه وار ثمنین بیر حیصّهسی قارشیلیغیندا آلسین و یا بئیعین بؤلونمهسینه (تبَّعُضالصّفقة) گؤره اونو فسخ ائلهسین».
«المبسوط» و «الخلاف» كیتابلاریندان بونون ضیدّی نقل اولونوب. (اونلار، صحیح اولمادیغینی دئییرلر.)
[صحیحلیگه فتوا وئرنلرین سؤزو] گوجلودور. هرچند صحیحلیك حؤكمونو تعیین ائتمگه اعتیراض وار. [صحیحلیگه حؤكم ائتمك، غررلی اولماغی لازیم گتیرمز.] خیارا قاییل اولماقلا غررلی اولماغا چاره قیلینماز. (خیار غرری آرادان آپارماق اوچون دئییل.) چونكی دفعهلرله اوخودوغونا اساساً، غرر، بئیعده خیاری نظرده آلمادان حسابلانار. (بیر شئیین غررلی اولوب اولمادیغیندا خیارین تأثیری یوخدور.) خیار، عقدین احكامینداندیر و عقدین ضیمنینده یارانان غرر، اونونلا آرادان قالدیریلاماز. بلكه [صحیحلیگه حؤكم ائتمگین ویجههسی] غررسیز اولدوغودور.
ولو لم یعلم باشتمالها علیه،
فظاهر القواعد والمحكی عن حواشی
الشهید وغیرها عدم الصحة، واستحسنه فی الروضة، ثم قال: ولو قیل بالاكتفاء بالظن باشتمالها علیه كان متجها .
والمحكی عن ظاهر الدروس واللمعة الصحة، قال فیها: فإن نقصت تخیر بین أخذ الموجود منها بحصته من الثمن وبین الفسخ، لتبعض الصفقة.
وربما یحكى عن المبسوط، والمحكی خلافه، ولا یخلو عن قوة وإن كان فی تعیینه نظر، لا لتدارك الغرر بالخیار، لما عرفت غیر مرة: من أن الغرر إنما یلاحظ فی البیع مع قطع النظر
عن الخیار الذی هو من أحكام العقد، فلا یرتفع به الغرر الحاصل عند العقد، بل لمنع الغرر.
بؤلوم :
یازار : صمد كامران قراملكي