واحتمل فی نهایة الإحكام البطلان
+0 به یه ن
علامه «النهایة» كیتابیندا باطیللیك احتیمالی وئریب. (بیر شئیی اسكیده گؤرمك بیناسی ایله آلدیغیندا، دَییشیكلیك باش وئرمیش اولورسا بو بئیع باطیلدیر.)
[شئیخ انصاری دئییر:] اولا بیلر علامه‌نین نظرده توتدوغو بئله اولسون: بئیعی ایمضالاماق و صیفتلری دَییشمیش اولان زامان اونو نقض ائتمه‌مك، عقده وفا ساییلیرسا، عقد واجیب اولار و خیار لازیم گلمز. یوخ اگر وفا ساییلماسا اونون جاییزیلیگینه دلیل یوخدور. باشقا سؤزله، عقد موصوف شئیین اوزرینده اولورسا، اونون صیفتی آرادان گئتدیگینده اوندان آسیلی اولان‌دا آرادان قالدیریلار. اوندان آسیلی اولان آرادان قالدیریلماسا دا خیار لازیم دئییل. بونونلا بئله كی «اصالةاللزوم» جاریدیر. (اصالة اللزوم معناسی: صیفتلر دییشدیگینده موشتری فسخ ائدیرسه، گؤره‌سن فسخی نافیذدیر یوخسا یوخ؟ فسخ نافیذ اولورسا مبیع ساتیجی‌یا و ثمن موشتری‌یه قاییدار. فسخدن اوّل مبیع موشتری‌نین مولكو و ثمن ساتیجی‌نین مولكو ایدی. ایندی فسخین نافیذ اولوب اولمادیغیندا شوبهه ائدیلسه بئله ایستیصحاب ائدریك: مبیع موشتری‌نینكی ایدی و ثمن ساتیجی‌نینكی.)
[شئیخ انصاری دئییر:] آشاغیداكی بیان، علامه‌نین سؤزونو ضعیفله‌دیر: بئیع زامانی مبیع‌نین ذاتیندان (حقیقتیندن) خاریج[1] اولان صیفتلر، مؤعتبر ساییلدیقلاری زامان، ایستر عقد اونلارین اوزرینده بینا اولونسون ایستر عقدین متنینده قئید اولونالار، عقدین دایاقلاریندان[2] دئییللر، مبیعین دایاقلاریندان اولمادیقلاری كیمی. اونلارین فؤوتا گئتمه‌سی موشتری‌نین حاقّی‌نین آرادان گئتمه‌سی آنلامیندادیر كی ایقدام ائده‌مه‌دیگی ایلتیزامدان تؤره‌نن زیانی دفع ائتمگه گؤره اونون اوچون خیار حاقّی یارادار. (موشترینی عقده مولتزیم اولماغا چاغیراندا دئیَر: من ایقدام ائتمه‌دیگیم شئیه مولتزیم اولمارام. من او صیفتلرده اولان مبیعه ایقدام ائتمیشدیم آما ایندی او صیفتلر اوندا یوخدور.)
سؤزون بوتونو انشاءالله خیار بابیندا گله‌جك.
واحتمل فی نهایة الإحكام البطلان .
ولعله لأن المضی على البیع وعدم نقضه عند تبین الخلاف إن كان وفاء بالعقد وجب، فلا خیار.
وإن لم یكن وفاء لم یدل دلیل على جوازه.
وبعبارة اخرى: العقد إذا وقع على الشئ الموصوف انتفى متعلقه بانتفاء صفته، وإلا فلا وجه للخیار مع أصالة اللزوم.
ویضعفه: أن الأوصاف الخارجة عن حقیقة المبیع إذا اعتبرت فیهعند البیع - إما ببناء العقد علیها، وإما بذكرها فی متن العقد - لا تعد مقومات للعقد كما أنها لیست مقومات المبیع، ففواتها فوات حق للمشتری ثبت بسببه الخیار، دفعا لضرر الالتزام بما لم یقدم علیه.
وتمام الكلام فی باب الخیارات إن شاء الله.
[1] . حقیقی صیفت و خاریجی صیفت: حقیقی صیفت مبیعین ذاتینا عایید اولان صیفتدیر. مثلاً فرشده فرش اولماق. آما خاریجی صیفت میعین ذاتینا عایید دئییل و عقدین متنینده یازیلمازسا، رعایت اولونماسی گركمیر. مثلاً بیر شئیین بؤیوك-بالالیغی.
[2] . عقدین دایاقلاری = مقوّمات العقد
بؤلوم :
یازار : صمد كامران قراملكي