وكیف كان، فقد قوى فی السرائر عدم الجواز أخیرا
هر حالدا، ابن ادریس «السرائر» كتابیندا قید ائتدیگینه اساساً وصفله ساتماغی جایز بیلمیر. بیر حالدا كی اوّللر بیزیمله موافق اولاراق جایز بیلیردی. [بیزیم بو ادّعامیز كی ساغلاملیقدا رولو اولان صفتلره مالك اولان شئیی وصفله ساتماق صحیحدیر،] مشهورلا موافقدیر حتّا «الغنیة» كتابیندا اونون اجماعلی اولدوغو قید اولوب. ابن ادریس اوردا دئییب: «اولا بیلر دئییلسین: گؤز اؤنونده اولان عینی وصفله ساتماق جایز دئییل. غایب دئییل كی رؤیت خیاری ایله وصفله ساتین آلینسین. نتیجهده اونو اییلهمك و دادماق لازمدیر چونكی حاضر و گؤرونندیر و وصفه احتیاجی اولمایان غیری-غایبدیر. اونا گؤره بو نظر یاخشیدیر». بیتدی.
خبر آلمادان نظرده توتولان غررین رفعی اولماسی، ابن ادریسین سؤزونو ضعیفلهدیر. غایب و حاضر آؤاسینداكی فرق وصفله گؤتولودویو تقدیرده اونلارین آؤاسیندا فرق قویماق زور دئمكدیر. بلكه علامه، اوغلو و اونلاردان سونراكیلارا موافق اولاراق، «اصالت الصحّه»یه اساساً وصفسیز و خبرسیز ساتماسینین جایزلیگی داها یاخشیدیر. چونكی فرض بو اولاندا كی وصفین ملاحظهسی، ساغلاملیغین اونونلا بیرگه اولماسی آنلامیندادیر، نتیجهده وصفین ذكری ساغلاملیق صفتینین صدالانماسی آنلامیندا گلیر. معلومدور كی بیعده، صحیحلیگین وصفینی ذكر ائتمكده اجماع اولاراق لازم دئییل. (لازم دئییل بیر شئی ساتاندا دئیهسن ساغلامدیر چونكی اصل صحیح اولماسیدیر.)
بلكه ساتیجی عیبلی شئیدن برائت ائتمهدیگی دوروملاردا، ایكی طرفین بناسینا كفایت ائدیلر.
وكیف كان، فقد قوى فی السرائر عدم الجواز أخیرا بعد اختیار جواز بیع ما ذكرنا بالوصف، وفاقا للمشهور المدعى علیه الاجماع فی الغنیة .
قال: یمكن أن یقال: إن بیع العین المشاهدة المرئیة لا یجوز أن یكون بالوصف، لأنه غیر غائب فیباع مع خیار الرؤیة بالوصف، فإذا لا بد من شمه وذوقه، لأنه حاضر مشاهد غیر غائب یحتاج إلى الوصف، وهذا قوی، انتهى.
ویضعفه: أن المقصود من الاختبار رفع الغرر، فإذا فرض رفعه بالوصف كان الفرق بین الحاضر والغائب تحكما.
بل الأقوى جواز بیعه من غیر اختبار ولا وصف، بناء على أصالة الصحة، وفاقا للفاضلین
ومن تأخر عنهما ، لأنه إذا كان المفروض ملاحظة الوصف من جهة دوران الصحة معه، فذكره فی الحقیقة یرجع إلى ذكر وصف الصحة، ومن المعلوم أنه غیر معتبر فی البیع إجماعا، بل یكفی بناء المتعاقدین علیه إذا لم یصرح البائع بالبراءة من العیوب.
بؤلوم :
یازار : صمد كامران قراملكي