من [شیخ انصاری] دئییرم: علامه‌نین بیان ائتمك ایسته‌دیگی مقام بودور كی اونلار (ایكی شیخ) وصفین، عقدده قید ائتمه‌سینی لازیم بیلمیرلر. بونا گؤره علامه «القواعد» كبتابیندا امتحانلا خراب اولان شئیلرده بئله دئییب: «صحیحلیك شرطینی شرط ائتمك جایزدیر».

[شیخ انصاری دئییر:] لاكن انصاف بودور كی: «المقنعه»، «النهایه» و آیری كتابلارین عبارتی‌نین ظاهری، عقدده صحیحلیك شرطینی قید ائتمك، معتبر بیلیر. (لازم بیلیر.) «المقنعه» نین عبارتی‌نین اوّلیندن آخرینه قدر دوشنمكله بیلیندیگی كیمی.

بورداكی «النهایه»نین عبارتی‌ده عیناً «المقنعه»نین عبارتیدیر. ملاحظه ائده بیلرسن.

گؤردویون كیمی [بو نئچه نفرین] هامیسی‌نین [سؤزونون] ظاهری، امتحانلا خراب اولمایانلاردا، امتحان ائتمگین معتبر اولماسیدیر. حلّی‌نین سؤزونده قید اولدوغو كیمی. (او دئییردی: «حتماً امتحان ائتمك لازمدیر».) نتیجه‌ده صیفتلری صدالاماق كفایت ائله‌مز هله قالسین كه ساغلاملیق اصالتی ایله اوندان مستغنی اولونسون.

بو عالملرین اوّللر قید اولان عبارتلری‌نین ظاهرینده، امتحانلا خراب اولان شئیلرده، صفتین و یا عیبدن ساغلاملیغین شرطینی، قید ائتمگی شرط بیلمكلری، بو مطلبه دلالت ائدیر. هرچند علامه «المختلف» كتابیندا اونون عكسینی قاندی. (علامه دئییردی: لازم دئییل بلكه جایزدیر.) لاكن بیز مقدّم ائتدیك و عبارتلری‌نین ظاهری‌نین لازملیگه دلالت ائتدیگینی دئدیك. نتیجه‌ده بو عالیملرین سؤزو، داد و قوخو خصوصیّتلری وصفله منضبط اولمایان موردلره اویغون گلر. (قیمتلری داد و قوخولارینا گؤره دَییشن شئیلردن اولسون و یالنیز ساغلاملیق علامتی ساییلماسین.)

أقول: ولعله لنكتة بیان أن مطلب الشیخین لیس وجوب ذكر الوصف فی العقد  عبر فی القواعد فیما یفسده الاختبار بقوله: " جاز  بشرط  الصحة " ، لكن الإنصاف أن

الظاهر من عبارتی المقنعة والنهایة

ونحوهما هو اعتبار ذكر الصحة فی العقد، كما یظهر بالتدبر فی عبارة المقنعة من أولها إلى آخرها ، وعبارة النهایة - هنا - هی عبارة المقنعة بعینها، فلاحظ .

وظاهر الكل - كما ترى - اعتبار خصوص الاختبار فیما لا یفسده،

كما تقدم من الحلی .

فلا یكفی ذكر الأوصاف، فضلا عن الاستغناء عنها بأصالة السلامة.

ویدل علیه: أن هؤلاء اشترطوا فی ظاهر عبائرهم المتقدمة اشتراط الوصف أو السلامة من العیوب فیما یفسده الاختبار، وإن فهم فی المختلف خلاف ذلك.

لكن قدمنا ما فیه.

فینبغی أن یكون

كلامهم فی الامور التی لا تنضبط خصوصیة طعمها وریحها بالوصف.