هذا اذا رضی المرتهن بالبیع و اجازه
+0 به یه ن
هذا اذا رضی المرتهن بالبیع و اجازه
بو سؤزلر گیروو گؤتورنین بئیعه راضیلیغی و ایجازه‌سی اولان وضعیّتده ایدی. آما گیروو گؤتورن گیرووداكی حاقّینی ساقیط ائدیرسه، گؤره‌سن بو ساقیط ائتمك كاشیفدیر یوخسا ناقیل؟ بو مسأله‌نین سؤزو، طلبینی آلماسی و یا آلاجاق بورجو باغیشلاماغین آییرما بحثینده گله‌جك.
سونرا، آیدین مسأله‌دیر كی ایجازه وئرندن سونرا ردّ ائتمگین فایداسی اولمایاجاق. آما گؤره‌سن ردّدن سونرا ایجازه‌نین فایداسی وار یا یوخ؟ ایكی طرفی وار. چونكی اؤز حاقّیندان الی‌نین اوزولمه‌دیگی معناسیندادیر . سونرا ائلیه بیلر اؤز حاقّینی ساقیط ائله‌سین. بورداكی ردّ، فضولی عقدده‌كی كیمی دئییل چونكی فضولی‌ده ایجازه وئرن شخص عقدین ایكی طرفیندن بیری ساییلیر. یئرینده قئید اولدو؛ عقدین هر طرفی ردّ ائدیرسه او بیری طرفین اینشاسی باطیل اولار. آما بوردا اونون عكسینه گیروو گؤتورن، عئینده حاقّی اولان اؤزگه و اجنبی بیریسیدیر. تأثیرلی ایجاب، مالیك و گیروو قویانین ایجازه‌سیله گئرچكلشر. نتیجه‌ده اونلارین هر بیرینین راضیلیغی ایجابین اساس دئتاللاریدیر. اوّللر قئید اولدوغو كیمی فضولی عقدده مالیكین ردّ ائتمه‌سی عقدی باطیل ائله‌دیگی كیمی گیروو گؤتورنین ردّ ائتمه‌سی‌ده اونا تایدیر. فیقه قایدالاری اساسیندا دا بو آیدیندیر. سونرا، بئیعدن سونرا رهنی فك ائتمك، گیروو گؤتورنین حاقّینی ساقیط ائتمك معناسیندا اولماسی آیدیندیر. علامه‌نین التذكره كیتابیندا تصریح ائتدیگی كیمی. بو نظر علامه‌نین اوغلو فخرالاسلامدان و شهید اوّلین حواشی كیتابیندان‌دا نقل اولوب. بو معنا محقق و شهید ثانیدن‌ده ظاهیر اولور.
علامه‌نین القوائد كیتابیندا ایحتیمال وئردیگی كیمی اولا بیلر عقد، فك ائتمكله لزوم تاپماسین. بلكه حتّا موطلق ساقیط ائتمك‌ده عقدی لازیم ائتمز ایستر بو ساقیط ائتمك: گیروو حاقّینی ساقیط ائتمكله، ایستر طلبینی ایسته‌مكدن واز كئچمكله و ایستر رهنین فكّی ایله اولسون. چونكی گیروو قویان گیروو گؤتورنین حاقّی اولان بیر شئیده تصرّوف ائدیب. و اوندان سونرا بو حاقّین ساقیط اولماسی، عقدین صحیحلیگینده تأثیری یوخدور. فك ائتمكله ایجازه وئرمگین فرقی بوردادیر: گیروو گؤتورنین رهینه‌ده‌كی حاقّی بونو طلب ائلیر كی ایمضاسی، اونون حاقّی اولان زامان حیاتا كئچیریلن بئیع اوچون صحیح اولسون. هرچند ایجازه، حاقّی‌نین ساقیط اولماسینی لازیم گتیرردی و بئیعین لازیملیگی ایله حاقّی ساقیط اولاردی. (ایجازه و فك هر ایكیسی‌ده حاقّین ساقیط اولماسینا سبب اولار آما ایجازه‌نین لیسانی وار كی دئییر منه عایید اولان حاقّدان واز كئچدیم آما فك بئله دئییل.)
بؤلوم :
یازار : صمد كامران قراملكي
و امّا ما یلزم فی مسألة من باع شیئاً ثمّ ملّكه فلا یلزم فی مسألة اجازة المرتهن
+0 به یه ن
آما «بیری بیر شئیی ساتیر سونرا اونا مالیك اولور و ایجازه اولمور» مسأله‌سینده‌كی وضعیّت و ایشكال گیروو قویانین ایجازه‌سینده لازیم گلمز. (بیری سوروشسا: بایاق دئدین اونا بنزیر ایندی دئییرسن اونا اوخشامیر؟؟) [جواب وئریر:] بلی گیروون پوزماسیندا (فك رهنده) همن وضعیّت لازیم گلر. ( «بیری بیر شئیی ساتا سونرا اونا مالیك اولا و سونرا ایجازه وئره» مسأله‌سی گیروو قویانین ایجازه‌سینده لازیم گلر. آما «بیری بیر شئیی ساتا سونرا اونا مالیك اولا آما ایجازه اولمایا» مسأله‌سی، فك رهن كیمیدیر، ایجازه‌یه ربطی یوخدور.)
ان‌شاءالله بو مسأله‌نین آچیقلاماسی یاخیندا گله‌جك.
(«بیری بیر شئیی آلا سونرا مالیك اولا آما ایجازه اولمایا» مسأله‌سینده كی ایشكال _آلیجی‌نین آلدیغی آن اعتیباریله بئیع لازیم اولماز_ همن ایشكال فك رهنده‌ده وار: فك رهن ده گیروو قویانین ساتماسی‌نین لازیملیگینه سبب اولماز.)
ایندی سؤز بوردادیر كی گؤره‌سن گیروو گؤتورنین ایجازه‌سی كاشیفدیر یوخسا ناقیلدیر؟ فضولی عقدینده نئجه‌ایدی بوردا دا ائله‌دیر.
فضولی عقدینده دئدیگیمیزین حاصیلی بودور: قایدایا اساساً ایجازه ناقیل اولمالیدیر. آما بعضی خبرلرین ظاهیری اونون كاشیف اولدوغوندان خبر وئریردیلر. و فضولی‌ده كاشیف اولدوغونو قبول ائدرسك بوردا دا (گیروودا) البته گرك كاشیفلیگی قبول ائدك. چونكی [فضولی عقدینده] مالیكین ایجازه‌سی طلب اولانین اَن اوخشاریدیر (اشبَهیدیر) و بورداكی ایجازه یالنیز مانع رفع ائتمك نؤوعونداندیر. (فضولی عقدینده طلب اولان ایكی زاددیر: «فضولی عقد و مالیكین ایجازه‌سی» طلب اولونانین دئتالینا اشبَه اولان كاشیف اولورسا، مانعی رفع ائتمك اوچون اولان دا كاشیف اولار. گیروو گؤتورنین حاقّی، مانع اولوردو او دا ایمضالاییب حاقّیندان واز كئچیر.) ائله بونا گؤره‌ده (گیروو گؤتورنین ایجازه‌سی‌نین مانع رفعی اوچون اولماسینا اساساً) فضولی‌ده صحیح بیلمه‌ین ایقاعاتی _مثلاً: گیروو قویان رهینه قولو آزاد ائتدیگینده گیروو گؤتورنین ایجازه‌سی سونرادان گلمه‌سی ایله_ بوردا جاییز بیلیبلر. بونونلا كی ایقاعات عالیملرین نزدینده موراعات اولونماز. یا باطیل اولار و یا صحیح.
بو مسأله‌دن عوذر گتیرمكله اونون اساس سببینی قول آزاد ائله‌مگین ارجحیّتینده بیلسز، (دئسز كی گیروو مسأله‌سینه گؤره یوخ بلكه شارعین آزادلیغا اؤنم و تغلیب وئردیگینه گؤره یالنیز بو مسأله‌ده ائله‌دیر) نئجه كی محقق ثانی «الرهن» كیتابیندا رهینه قول قاتیلی‌نین گیروو قویان طرفیندن باغیشلانماسی مسأله‌سینده بو ایشی گؤروب. بیر حالدا كی عتق عموماتیندان عتقین صحیحلیگینه گؤره ایستیناد ائدرلر و بونلارین او عموماتلا عوذر گتیرمه‌سی او ایستینادلا مونافاتلیدیر.
اوسته‌لیك علامه او مسأله‌ده (رهینه قولون قتلینده) گیروو گؤتورنین ایجازه‌سی اولماق شرطیله باغیشلاماغی جاییز بیلیب. بونونلا كی عفو و باغیشلاماق دا ایقاع ساییلیر.
بؤلوم :
یازار : صمد كامران قراملكي
فإنّ النّهی فی جمیع ذلك انّما یقضی الفساد
+0 به یه ن
اوستده قئید اولانلاردا نهیین اولماسی باطیللیگه سبب اولار بو معنادا كی عؤرفاً عقددن نظرده توتولان تأثیر_عقدین ایكی طرفدن باشقالاری‌نین راضیلیغینا احتیاج اولمادان و موستقیل اولاراق تأثیرینه سبب اولماسی_ گئرچكلشمز. (آما عقدین ایكی طرفیندن باشقالارینا موراجیعه ائدیب راضیلیقلارین آلیرسا عقد باطیل اولماز.)
رهینه‌نین ساتماسی‌نین باطیللیگینه آیری بیر یؤن خیال اولونوب. سونرا قئید ائده‌جگیمیز عالیملرین سؤزونون ظاهیری: ایجازه‌نین رهینه مسأله‌سینده كاشیف اولدوغونا اساساً. (كاشیف بو معنادادیر: سونرا وئریلن ایجازه، عقد اوخونان آندا مالین اینتیقال تاپماسینی كشف و آشكار ائدیر.) چونكی بئله فرض اولوناندا لازیم گلیر گیروو قویاندان باشقاسی‌نین یعنی موشتری‌نین مالی، ساتانین الینده گیروو اولسون. باشقا سؤزله گیروو قویماقلا ساتماغین بیر-بیریله مونافاتلاری وار. نتیجه‌ده بیر آندا _عقددن سونرا و ایجازه‌دن اوّل_ ایكیسی (گیروو و ساتماق) بیر یئرده اولانمازلار. (چونكی بئله اولورسا عئینی آندا مالین هم موشتری و هم ساتانا عایید اولدوغو لازیم گلر.) بو مسأله اوّللر قئید ائتدیگیم مسأله‌یه بنزیر. او مسأله: «بیری بیر شئیی ساتیر سونرا اونا مالیك اولور» مسأله‌سیدی. بئیعی صحیح بیلدیگیمیز تقدیرده لازیم گلر مال بیر آندا ایكی نفره عاید اولسون. بو ایشكال بو طرزده دفع اولار: كشفه قاییل اولان، ایجازه‌نین عقد آنیندان سونرا مالین یالنیز موشتری‌یه عایید اولدوغونو آشكار ائتمه‌سینی قبول ائدر. (ایجازه ایله رهنین صوری اولماسی و گئرچك اولمادیغی آشكار اولور.) یوخسا باطیللیك جریانی فضولی عقدینده‌ده جاری اولمالیدی. چونكی ایجازه وئرنین مبیعه مالیك اولوب ایجازه‌سی‌نین نافیذ اولدوغونو فرض ائدیرسنسه، لازیم گتیرر ایجازه‌دن اوّل بیر مالا ایكی نفر مالیك اولسون.
بؤلوم :
یازار : صمد كامران قراملكي
و أما ما ذكره من جریان التعلیل فی روایات العبد فیما نحن فیه مستنداً الی الفرق بینهما
+0 به یه ن
آما اونلارین آراسیندا فرقلیگه ایستیناد ائتمكله، قول ایزدیواجی روایتینده‌كی سببلندیرمه جریانینی، بیزیم اولدوغوموز مسأله‌ده منع ائتمه‌سینی من دوزگون بیلمیرم. (اوردا دئییردی رهن مسأله‌سی ایله قولون ایزدیواجی فرقلیدیر؛ قول یالنیز آغاسینا معصیت ائدیر آما رهینه‌نی ساتان آللاها معصیت ائدیر.) من اونلارین آراسیندا فرق گؤرمورم. بلكه ظاهیر اونلارین هر ایكیسینده ساتماقدان منع ائتمك اؤزگه‌نین حاقّینا گؤره‌دیر. البته آللاه جل‌جلاله‌نین اؤزگه‌نین حاقّینی فؤوتا وئرمكدن منع ائتمه‌سی، بوتون اؤزگه‌نین حاقّینی فؤوتا وئرمگین منع اولدوغو یئرلرده صادیقدیر. فرقی یوخدور ایستر فضولی عقد اولسون و یا قولون نیكاحی و یا گیروو قویانین ساتماسی اولسون.
آما بعضی موعاصیرلرین گیروو قویانین ساتماسینی موقوفه و امّ ولدین ساتماسی ایله موساوی بیلمگینی قئید ائدن بیر آیری سؤزونده‌ده ایشكال وار. « موقوفه و امّ ولد»ده‌كی حؤكم تعبّوددور و بونو اونونلا موقاییسه ائلیه بیلمریك. بونا گؤره او ایكیسینده سابیق ایذن‌ده ساتمانین صحیحلیگینده تأثیری یوخدور. رهنی اونونلا موقاییسه ائتمك یئرسیز و مع‌الفارق قیاس ساییلیر.
بالجومله؛ اصحابین گئدیشیندن بلكه خبرلردن ایستیفاده اولان بئله‌دیر: اؤنجه‌دن ایذنی اولدوغوندا صحیح اولان وضعیتلرده، اؤزگه‌نین حاقّینی موعامیله ائتمك، موعامیله‌نی بیر باشا باطیل ائله‌مزلر. بلكه یالنیز حاق صاحیبینه موراجیعه ائتمه‌دیگینده (و اونون راضیلیغینی قازانمادیغیندا) موستقیل تأثیری اولمادیغی معنادا فاسیدلیگی طلب ائدیر. بو مسأله‌ده بونلار موندرج اولار: فضولی عقد، گیروو گؤتورنین عقدی، ایفلاسا اوغرایان شخص (طلبكارلارین ایجازه‌سینه باغلیدیر)، خسته (املاكینی قیمتیندن آشاغی ساتیرسا)، حیات یولداشی‌نین باجیسی و یا قارداشی‌نین قیزی ایله ائولنمك، كنیزله ائلنمگین آزاد حیات یولداشی‌نین ایجازه‌سیندن آسیلیدیر. و بونلاردان باشقاسی.
بؤلوم :
یازار : صمد كامران قراملكي
و امّا تعلیل المستفاد من الروایة المرویة فی النكاح
+0 به یه ن
بایاق قئید اولان قول ایزدیواجی باره‌سینده‌كی روایتدن _بویورموشدو: آللاها معصیت ائتمه‌ییب كی یالنیز آغاسینا معصیت ائدیب_ آلقینانان دلیل، اؤز مالینا مالیك اولمایان یئرده جاری اولا بیلر. قولون اؤزونه مالیك اولمادیغی كیمی. آما محجور اولموش مالیك تصرّوفو ایله آللاها معصیت ائدیر. گیروو گؤتورنه معصیت ائتمه‌سینی دئمزلر، چونكی او مالیك دئییل. البته آللاه گیروو گؤتورنین حاقّینی، تصرّوفله فوتا وئرمه‌سیندن منع ائدیب. دئدیكلریمیز، اؤز مالینا ولی اولان آما ایفلاس و یا آیری عاریضه‌یه گؤره مالینا محجور اولونان هر مالیكین باره‌سینده جاریدیر. بوتون تصروفلرین باطیللیگینه حؤكم اولونار. آما بعضاً شوفعه كیمی بیر سئری مصلحتلرین رعایتی اوچون محجور اولورسا، تصرّوف صحیح اولار. (شوفعه مسأله‌سینده: موشتری شریكلرین بیرینین حیصّه‌سینی آلاندان سونرا شریكدن خبرسیز اؤز حیصّه‌سینده تصرّوف ائدیرسه صحیحدیر چونكی شوفعه حاقّی شریكین مصلحتینه گؤره قویولوب. آما شریك گلیب شوفعه حاقّینی ایستیفاده ائدیب موشتری قایتارماق مجبوریّتینده قالیرسا گؤردوگو ایشلر باطیل اولار.) آما بوردا (رهینه مسأله‌سینده) باطیللیگه قرار وئرمك فقیهلرین بؤیوكلری‌نین اختیار ائتدیكلری كیمی داها یاخشی و گوجلودور. [بعضی موعاصیرلرین] سؤزو بیتدی، مقامی یوخاری اولسون.
بونلارا (بعضی موعاصیرلره) آشاغیداكی ایكی گئرچگی نظرده توتماقدان سونرا ایكی ایشكال واریددیر.
1. اؤزگه‌نین مولكونو ساتماقدا فرق ائله‌مز موستقیللیكله اولسون و یا مالیك طرفیندن ناییبلیكله اولسون. (اونلار بئله فرق قویموشدولار: موستقیل اولاراق و اؤز طرفیندن ساتیرسا اولماز آما ناییب كیمی ساتیرسا جاییزدیر.)
2. موطلق نهی، یالنیز غیری خاریج امرده (داخیلی مسأله‌ده) باطیللیگه سبب اولماز. (اونلار دئییدیلر یالنیز داخیلی مسأله‌ده باطیللیگه سبب اولار.)
اولاً (بیرینجی ایشكال): [ساتماقدا موستقیللیك و یا ناییبلیك] گیروو قویانین ساتماسیندا تصوّور اولونا بیلر. چونكی او بعضاً گیروو گؤتورنین ایجازه وئرمه‌سی اومیدی ایله ساتار و موستقللیك قصد ائله‌مز. بعضاً ده اونون رهینه اولدوغونو بیلمز و یا اونون حؤكمونو بیلمز و یا اونودار. بئلنچی وضعیّتلرده نهی اولمادیغینا گؤره باطیللیك ایدعاسی ایمكانسیزدیر. (نییه موطلق اولاراق باطیللیگینی دئییرسن؟)
ثانیاً: آشاغیداكی عیبارتین طلبینه گؤره، ایجماعدان و خبرلردن كسب اولان یقینلی مسأله؛ گیروو قویانین عئیناً گیروو گؤتورن كیمی تصرّوفدن منع اولماسیدیر:
«ایجماعدان و خبرلردن مونعقید اولانا اساساً». او یئرده كی دئییر: «گیروو قویان و گیروو گؤتورن هر ایكیسی‌ده تصروفدن منع اولورلار».
گیروو گؤتورنی تصروفدن منع ائتمگین، باطیللیگه سبب اولمادیغی‌دا بللیدیر. اورداكی منع بیر تهر اولوب كی اونون آسیلی اولماسی ایله مونافاتی یوخدور.
بونون حاصیلی، [گیروو قویان و گیروو گؤتورن طرفیندن] موستقیل اولاراق و حاق صاحیبینه موراجیعه ائتمه‌دن رهینه‌نین ساتماغی و عقدین طلبینه وفا قیلماغی‌نین منع ائتمه‌سینه قاییدیر.
منعی بوندان آرتیغا ثبوتلاماق ایسته‌ییرسنسه، دلیله احتیاج وار و دلیلین اولمادیغینا گؤره صحیحلیگه دلالت ائدن عموماتا موراجیعه ائتمك اولار.
بؤلوم :
یازار : صمد كامران قراملكي
و اما المالك فلمّا حجر علی ماله برهنه
+0 به یه ن
آما مالیك، مالینی گیروو قویماقلا اؤز مالیندان محجور اولدوغونا گؤره همیشه اونون عقدی اؤز مولكویّتینه دایانیر و اونون اونداكی عقدی حقیقی مالیك اولماقدا مونحصیردیر. اونون باره‌سینده نیابتلیك قصد ائتمگین معناسی یوخدور. نتیجه‌ده تصرّوف ائتمه‌سیندن نهی اولونوب. چونكی او موطلق اولاراق تصرّوفدور. (دییه بیلمزسن كی بیر اوزونون نهیی وار و بیر اوزونون یوخدور.) و اونا ثابیت اولموش محجورلوقلا مونافاتی وار. نتیجه‌ده دئدیگیمیز یئرلرده (نهی اولان یئرده) صحیحلیگه دلالت ائدن عمومات تخصیص یئیَر.
صیرفاً مالیك اولماق عقدین صحیحلیگینه دلالت ائله‌مز. چونكی تأمّولون ظاهیری بئله طلب ائدیر كی ساتماغی جاییز ائدن مولكیّت؛ مالین اصلینه مولكیّت و اوندا تصرّوف ائتمك مولكیّتی‌دیر. ائله بونا گؤره‌ده تصرّوفدن منع اولان آما مولكون اولدوغو یئرلرده ساتماقدان منع اولونوب. (مثلاً دلی آدام، اوشاق و موفلیس اؤز مولكونو ساتا بیلمز.) سونرا دئییب: و بالجملة دلیللری آراشدیرماقدان بللی اولان مسأله بودور: عقدلر مالیك طرفیندن اولمادیغیندا اونون ایجازه‌سی ایله صحیح اولماسی مومكوندور آما مالیكین ایذن و ایجازه‌سینه چاتسا و یا اونون طرفیندن حیاتا كئچیریلسه و اونون تصرّوفو اصالتلی اولورسا داها ایكی طرفلی اولمایاجاق. (یا صحیح اولسون و یا آسیلی) بلكه یا باطیلدیر [ساتماق و ایجاره‌كیمی] و یا صحیح و لازیمدیر. (مثلاً هیبه اولورسا لازیم اولماز.)
بؤلوم :
یازار : صمد كامران قراملكي
ثم اورد علی نفسه بقوله
+0 به یه ن
سونرا، صاحب جواهر اؤز سؤزونه ایشكال وارید ائدیر. سن دئدیگین كیمی بوتون منع اولان یئرلرده عقد باطیل اولورسا، فضولی عقد و گیروو گؤتورنین‌ده عقدی باطیل اولمالیدیر. بیر حالدا كی عالیملرین چوخو منع اولماقدا گیروو قویان و گیروو گؤتورن آراسیندا موُساویلیگه قاییلدیلر. بایاق دئدیگیمیز روایتین بو موُساویلیگه دلالت ائله‌دیگی كیمی. بو مسأله بوتون بو عقدلرین باطیل اولماسی و یا هامیسی‌نین صحیح اولماسینی لازیم گتیریر. فرق قویماق زور دئمك ساییلار.
بیری بیزه بئله ایشكال ائدیرسه دئیَریك: نهی اولموش تصرّوف، اؤزگه‌نین مالیندان فایدالانماق اولدوغوندا حرام ساییلیر. سونرادان وئریلن ایجازه اونو حلال ائله‌مز. آما نهی اولموش تصرّوف، عقد و ایقاع اولورسا:
1. بو تصرّوف مالیك طرفیندن ناییبلیك كیمی یوخ بلكه موستقیل اولورسا، ظاهیر اونون ایصلاح اولوناماماسیدیر. فضولی عقدینده دئدیگیمیز كیمی.
2. آما بو تصرّوف مالیك طرفیندن ناییب كیمی اولورسا، نهی تعلّوق تاپمیش تصرّوف ساییلماز (بو تصرّوفه نهی تعلوق تاپماز) و مالیكین ایجازه‌سی ایله ایش حل اولار.
نتیجه‌ده فضولی عقد بعضاً حرام و باطیل اولار. (موستقیللیك قصد ائدن زامان.) و بعضاً حرام و باطیل اولماز. (ناییبلیك قصد اولونان زامان.) هابئله گیروو گؤتورنده‌ده بئله‌دیر: موستقیللیك یولو ایله و گیروو قویانا ظولم ائدیب حاقّینی غصب ائتمك قصدی ایله و یا گیروو گؤتورمكله رهینه‌یه موسلط اولما گومانی ایله تصروّف ائدیرسه، نهی اولموش ساییلیر. آما گیروو قویان طرفیندن صیرف صیغه‌نین حیاتا كئچیرمه‌سینه ناییب اولورسا فضولی عقددن آرتیق دئییل و اونا ابداً نهی تعلّوق تاپماز. (مالیكین ایجازه‌سی ایله لازیم اولار.)
بؤلوم :
یازار : صمد كامران قراملكي
هذا كله مضافا علی ما یستفاد من صحة نكاح العبد بالاجازة
+0 به یه ن
بونلاردان علاوه، قول ایزدیواجی‌نین ایجازه ایله صحیح اولماسیندان، ساتماغین باطیل اولماماسی آلینیر. ایمام صادق (ع) بئله سببلندیریب: «ایزدیواج ائدن قول آللاها كی معصیت ائتمه‌ییب! یالنیز آغاسینا معصیت ائدیب». بو سببلندیرمه‌دن بئله نتیجه آلینیر: اینسان حاقّینی نهی ائدن عقدلر، منع ائتمكله باطیل اولار و منعی گؤتورمكله و راضیلیقلا تأثیرلی اولار. (صحیح و لازیم اولار.)
اینسان حاقّی آللاها معصیت ائتمك كیمی دئییل كی عقد اوخوناندا اصالتی اولسون و سونرادان قوشولماغا ایمكانی اولماسین. (بیر عقدده آللاها معصیت اولورسا سونرادان راضیلیغی اونا قوشوب عقدی لازیم ائتمك اولماز و عقد اصالتاً باطیل اولار.)
بو سایدیقلاریمیزدان علاوه، فضولی ساتماغین (بئیع فضولی) صحیحلیگی‌نین فحواسی‌دا بو بئیعین صحیحلیگینه دلالت ائدیر. (فضولی ساتماقدا شخص اؤزگه‌نین مالین ساتیر و ایجازه ایله صحیح اولور، بوردا گیروو قویان اؤز مالین ساتیر البته كی صحیح اولار.) لاكین علامه‌نین تذكیره‌سیندن بئله ظاهیر اولور: فضولی عقدینی باطیل بیلنلر بونو دا باطیل بیلیبلر. بو سؤزه ایشكال وار: چونكی فضولی ساتماغی باطیل بیلن شخصلردن پیغمبرین (ص) آشاغیداكی سؤزونه ایستیناد ائدنلر، بوردا باطیللیگی لازیم بیلنمزلر. پیغمبر(ص) بویورب: «ساتماق یالنیز اینسانین اؤز مولكونده اولا بیلر». بلكه فاضل قطیفی‌نین «ایضاح‌النافع» كیتابیندا گلن بو سؤز: «ظاهیر، بو عقدی آسیلی اولماسیدیر» داها آیدیندیر. هرچند فضولی عقدین باطیللیگینه قاییل اولاق.
بوندان بعضی موعاصیرلریمیزین گوجلندیردیگی‌نین _باطیل بیلمگین_ ضعیفلیگی بللی اولدو. اونلار بو نظری وئرمكده منع ائتمگی حكایت ائدن ایجماعلار و خبرلرین ظاهیرینه ال آتیبلار. دئییر: منع و نهی ائتمك اؤزگه‌نین حاقّی اوچون اولورسا باطیللیگه سبب اولار. چونكی نهی و منع خاریجی امر اوچون اولماماسی مؤعتبردیر. (داخیلی و ذاتی بیر مسأله اوچون اولاندا باطیل ائدر. آما خاریجی امر اوچون اولسایدی باطیل ائتمزدی. مثلاً ناماز قیلاندا نامحرمی گؤرمك نامازی باطیل ائتمز چونكی نامحرم نامازین اؤزوندن دئییل.)
نهی و منع باطیل ائتمگه كیفایت ائدر. موقوفه و امّ ولدین ساتماسیندا و اونلارا تایلارینداكیندا باطیل ائتدیگی كیمی. بیر حالدا كی هامیسیندا نهیین سببی اؤزگه‌نین حاقّی‌دیر. سونرا صاحب جواهر اؤز سؤزونه ایشكال وارید ائدیر.
بؤلوم :
یازار : صمد كامران قراملكي
مسألة: ومن اسباب خروج الملك عن كونه طلقاً كونه مرهوناً
+0 به یه ن
املاكی آزادلیقدان خاریج ائدن سببلرین بیری اونون گیروو (رهینه) اولماسیدیر. مالیكین رهینه‌ده موستقیل اولماماسینا داییر ایجماعین اولماسی ظاهیر بلكه قطعی‌دیر. و شئیخ طوسی‌نین «الخلاف» كیتابیندان شیعه فیرقه‌سی‌نین بو باره‌ده ایجماعینا و خبرلری‌نین اونا دلالت ائله‌مه‌سی نقل اولوب.
هابئله اوندان باشقاسیندان‌دا ایجماع نقل اولوب. علامه‌نین المختلف كیتابیندا گیروو كنیزین تزویجی باره‌سینده بئله گلیب: پیغبردن (ع) مرسل اولاراق بئله روایت گلیب: «گیروو قویان و گیروو گؤتورن هر ایكیسی‌ده تصروفدن منع اولوبلار».
آما سؤز گیروو قویانین ساتماسیندادیر. گؤره‌سن بو بئیع كؤكوندن باطیلدیر؟ یوخسا ایجازه‌دن آسیلیدیر؟ و یا گیروو گؤتورنین حاقّینی ساقیط ائتمكدن آسیلیدیر؟ و یا بورجونو وئریب گیرووو آزادلاماقدان آسیلیدیر؟ قدیم عالیملرین بیر عیدّه‌سی و باشقالاری‌نین سؤزونون ظاهیری بیرینجیسیدیر. (باطیل اولماقدیر.) آما شئیخ طوسی «النهایه» كیتابیندا و ابن حمزه «الوسیله» كیتابیندا، و موتأخیرلرین آزیندان باشقا هامیسی آسیلی اولماسینی تصریح ائدیبلر. یاخشیسی‌دا بودور. صحیحلیگه دلالت ائدن و تخصیص ائتمه‌ین بیر سئری عموماتا اساساً. چونكی تصرّوفدن منع ائدن ایجماع و خبرلرین مونعقید اولان مقامی، تصرّوفده موستقیللیگین اولماماسیدیر. نئجه كی پیغمبرین سؤزونده «گیروو گؤتورن»ین «گیروو قویانا» عطف اولماسی اونا شاهیدلیك ائدیر. (گیروو گؤتورن رهینه‌نی ساتیرسا اونو باطیل بیلمیرسیز بلكه ایجازه‌دن آسیلی بیلیرسیز. گیروو قویانی عطف ائتمك بو مقامدا دا باطیل اولماماسینا دلالت ائدیر.) اوندان علاوه، یئرینده ثبوت ائدیله‌جك كی گیروو گؤتورنین تصرّوفو باطیل دئییل بلكه آسیلیدیر.
حتّا اگر فرض ائتسك كی خبرلرین و ایجماعین مونعقید اولان مقامی بیرباشا تصرّوف ائتمگی باطیل بیلمكده ظاهیر اولور، بو ظهور، موتأخیرلرین او طرفه گئتمه‌سی تأثیرینده تؤره‌نن موهوندور. (خبرلردن و ایجماعدان باطیللیگین بیلینمه‌سینی‌ده قبول ائتسك بو موتأخیرلرین بو ایشتیباها طرف گئتمه‌لریندن نتیجه‌لنیب.)
بؤلوم :
یازار : صمد كامران قراملكي
ثمّ انّه قد اورد علی القاضی (قدس‌السره) حیث جوّز للموقوف‌علیه بیع الوقف المنقطع
+0 به یه ن
سونرا قاضی‌نین سؤزونه ایشكال وارید اولوب. او مونقطیع وقفین واقیفین مولكیّتینده قالماسینا اینانماسینا رغماً موقوفه‌نین موقوف‌علئیهم طرفیندن ساتیلماسینی جاییز بیلیب. اونون اوچونجو صورته قاییل اولماسینی فرض ائتمكله ایله بو مونافتلی‌لیغی دفع ائتمك مومكوندور. او موقوف‌علئیهمین مولكودور، سونرا واقیفین مولكونه قاییدیر. آما مسأله بوردادیر كی بیز تصوور اولونا بیلن دؤرد قیسمی سایدیق، ایندی گؤره‌سن مونقطیع وقفده موقوفه‌نین مالیكیّتینده ایختیلافلاری اولانلاردان بو قیسمه قاییل اولان وار یا یوخ. بو مسأله وقف كیتابینا موراجیعه‌ده آیدینلاشار.
و دؤردونجویه اساساً (موقوف‌علئیهمین نسلی كسیلندن سونرا آللاه یولوندا خرجلنسین) ظاهیر اونون حؤكمو ابدی وقفین حؤكمو كیمی اولماسیدیر. محقق‌ثانی‌دن نقل اولونان سؤزده بو مطلبه تصریح اولدوغونا گؤره. (او دئمیشدی: آللاه یولوندا خرجلنمك قئید اولونسا ابدی اولار.) چونكی بو دوغرودان ابدی وقفدیر. [بوردا بو سؤزه صراحتاً ایشاره ائتمه‌سه‌ده] خاص موقوف‌علئیهمین نسلی كسیلندن سونرا اونا صراحتاً ایشاره ائله‌دیگی كیمیدیر.
سونرا، ایندی‌یه قدر مونقطیع وقفده دئدیگیمیز سؤزلر، اوندان سونرا بطن اولمایان، آخیر بطنه گؤره ایدی. بو بطندن سونرا موقوفه، واقیفین مولكیّتینه قاییداجاق ایدی.
آما سونرالاری اولان بطنلرین ساتماسی‌نین حؤكمو: اونلارین مونقطیع وقفه مالیك اولمادیغینیا قاییل اولورساق، دئدیگیمیز كیمی ساتا بیلمزلر. آما اونلارین مالیك اولا بیلمه‌سی تقدیرده، آخیر بطندن باشقالاری‌نین حؤكمو، ابدی وقفده‌كی بعضی بطنلرین حؤكمو كیمیدیر. منع ائله‌دیگیمیز صورتلرده منع اولونماقدا ابدی وقفله شریك اولار و جاییز بیلدیگیمیز یئرلرده اونونلا جاییزلیكده شریك اولار. چونكی منع و جاییزلیك دلیللری موشتركدیر. هابئله ساتیلماقدان سونرا ثمنین حؤكمونده‌ده شریكدیلر.
بؤلوم :
یازار : صمد كامران قراملكي